Lingvo

LA MONDO

Monda lingvo aŭ mondaj lingvoj

Imagu ni tian situacion: „... Sinjoroj kaj sinjorinoj, mi bonvenigas vin al ĉi tiu unua prelego en la Kongresa Universitato. Nia hodiaŭa preleganto estas d-ro Brown el Filadelfio, Usono. Lia temo estas ‚Sana nutraĵo’. Kiel interpretisto, s-ro Smith el Oksfordo, Anglio, eŭrop-esperantigos la uson-esperantan tekston de lia prelego. Do, ni esperas, ke ĉiuj kongresanoj komprenos, kaj poste partoprenos en la postprelega diskuto, kiam vi rajtos fari demandojn en iu ajn el la dialektoj, kondiĉe ke s-ro Smith ne devos tro frue foriri por traduki ĉe la aŭstrali-esperanta prelego, kiu sekvos ...”

Absurdaĵo? – Kompreneble. Tamen iom simila estas la aktuala situacio pri la angla, la tiel nomata monda lingvo. Lasu min doni ekzemplon:

Mi kaj miaj familianoj estas vegetaranoj, sed ni loĝas en lando kie vegetarismo estas relative nove alveninta fenomeno. En loka librovendejo mia edzino serĉis bonan vegetaran receptlibron por iom variigi nian hejman manĝaĵon. La plej bona, kiun ŝi povis aĉeti, estas libro, kies aŭtorino laŭŝajne celas kaj la britan kaj la usonan legantarojn, ĉar efektive la teksto estas dulingva, almenaŭ en tio, kio rilatas al la kuireja kaj kuirarta terminaro. Jen, por komparo, mallonga listo, kiu montras la grandan diferencon inter la du formoj de la „angla” lingvo. (Kompreneble, oni povus fari similajn „dulingvajn” aŭ „dudialektajn” listojn por aliaj fakoj – transporto, edukado, muziko, sporto, ktp – en kiuj usonanoj kaj aliaj parolantoj de la angla uzas malsamajn terminarojn kaj apenaŭ interkompreniĝas.)

Similaj, sed malsamaj listoj povus esti kompilitaj por la skotangla kaj hiberni-angla (irland-angla), kaj verŝajne por multaj aliaj landoj, kie diversaj formoj de la angla estas parolataj. Adeptoj de la angla kiel internacia lingvo estas sendube kuraĝaj homoj, se ili pretendas, ke ili kapablas majstri – aŭ eĉ kompreni – tiom da naciaj kaj lokaj dialektoj de la lingvo de Ŝekspiro.

Dum jaroj mi loĝis kaj en Hispanio kaj en Argentino. Ankaŭ en tiuj landoj, mi konstatis ke estas granda diferenco inter la respektivaj kuirejaj terminaroj (kaj kelkfoje en la terminaroj de aliaj fakoj, kvankam malpli ol en la angla/usonangla). Ni rememoru, ke ankaŭ la hispana estas monda lingvo, parolata en pli ol dudek landoj. Ofte oni aŭdas la argumenton de malapogantoj de Esperanto, ke ĝi ne taŭgas kiel internacia lingvo, ĉar ĝi certe dissplitiĝos en multe da dialektoj. Strange, la sama argumento ne estas uzata kontraŭ la angla.