Libroj

Pomo utila ... sed kun vermeto

Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino eldonis novan libron, en sia kutima maniero kun du paralelaj tekstoj – esperante kaj germane. La temon eblas difini kiel „La lingvoproblemo en Eŭropo kaj ĝia solvo per Esperanto”. Esence ĝi daŭrigas la libron La kostoj de la Eŭropa lingva (ne)komunikado, iam eldonitan en kelkaj lingvoj, sed, ĉar tiu libro aperis antaŭ pluraj jaroj, eldono de nova libro pri la sama temo estas sendube dezirinda. El ĝi oni povas facile ĉerpi materialojn por „sciencece” propagandi ideon pri enkonduko de neŭtrala interlingvo, kio estas tre grava, ĉar ofte la samideanoj faras tion iom amatorece. Almenaŭ pro tio la libron eblas rekomendi al ĉiuj aktivaj Esperanto-movadaj propagandistoj. Por germanlingvanoj la libro povas esti eĉ pli facile uzebla, ĉar por ili eblas ĉerpi citaĵojn por varboprelegoj sen tradukpenoj.

Du nomoj de la aŭtoroj sur la kovrilpaĝo ne tro misgvidu la legonton: al la Nobelpremiito profesoro Selten en la libro apartenas nur unu ne tre granda artikolo; ĉio cetera apartenas al profesoro Frank, kaj, krome, estas kolekto de diversaj dokumentoj pri neceso de la internacia lingvo, sufiĉe granda kaj utila (tie troveblas ĉio ekde dokumentoj de kristanoj kaj budhanoj ĝis la Praga Manifesto). La verva artikolo de profesoro Selten aparte gravas, tamen, pro tio, ke ĝi permesas al ĉiuj propagandistoj de la verda lingvo rekte citi tiun grandan eminentulon – ja nuntempe ne tro multaj Nobelpremiitoj estas adeptoj de Esperanto! Da artikoloj de profesoro Frank estas tri; unu temas pri la lingvo-orientiga instruado, ankaŭ ĝi utilas kiel rekta citadfonto por propagandistoj, kaj du temas pri argumentoj por la internacia lingvo, speciale por Eŭropo.

Tamen tiuj artikoloj de Frank, malgraŭ senduba utileco, entenas kelkajn dubindajn asertojn, kiuj povas iom senvalorigi la tuton. Neniu aziano, afrikano kaj amerikano povas dubi, ke enkonduko de Esperanto en Eŭropa Unio (EU) estus la unua paŝo al la disvastiĝo de la internacia lingvo tra la tuta mondo, ĉar tie ĝia bezono, pro ĉiam pli evoluanta ekonomia kaj politika integriĝo de la ŝtatoj kaj popoloj, estas plej evidenta. Kaj, akceptite en Eŭropo, Esperanto pli facile disvastiĝos en la ceteraj mondopartoj. Tial ĉiu esperantisto ekster EU nepre salutas penojn por ĝia oficiala enkonduko en Eŭropo. Sed por profesoro Frank la afero aspektas iom alimaniere. Li vidas enkondukon de Esperanto kiel lastan paŝon de la lingva unuiĝo de Eŭropo; kaj la unua paŝo, laŭ li, devas esti enkonduko de ... la germana kiel la dua lingvo por ĉiu eŭropano, ĉar la germanoj nun estas la plej grandnombra kaj ekonomie potenca nacio en EU.

Sed kiaj avantaĝoj do de Esperanto, laŭ la estimata profesoro, ekzistas? Krom la komune konataj al ni ĉiuj – facileco, logikeco, belsoneco ktp, ktp? Ankaŭ la „eŭropeco”?! Jes, jes, por profesoro Frank Esperanto estas eŭropa lingvo, kiu kontribuos al kreo de eŭropa identeco kaj apartigo de Eŭropo disde la cetera mondo, kiu al ĝi minacas! Do, fakte, lia koncepto estas, se ni ekspliku liajn pensojn malkaŝe, ke devas aperi la nova eŭropa nacio kun sia forta naciismo; kaj portanto, vehiklo de tiu eŭropa naciismo estu la lingvo Esperanto (eble, iom ŝanĝiĝonta) ... Ĉu tio similas al kutima esperantisma koncepto, pensu mem – precipe se vi ne estas eŭropuniano!

Per tio ne finiĝas la sensaciaj malkovroj, kiujn oni povas trovi en la artikoloj de profesoro Frank. Li atencis ne nur la esperantismon (nu, kiu, krom esperantistoj tion rimarkos?), sed ankaŭ la estimindan sciencon geografion. Vi opiniis, ke Eŭropo troviĝas inter Atlantiko okcidente kaj Uralo oriente? Vane! Eŭropo oriente finiĝas ĉe la limo de Rusio – minimume, ĉar la rusa lingvo estas same fremda al la eŭropa pensmaniero, kiel la angla, kaj Rusio tial ne estas parto de Eŭropo, same kiel Usono. (Samtempe, laŭ profesoro Frank, la ukraina lingvo, proksima al la rusa, sufiĉe bone esprimas la eŭropajn valorojn, por ke Ukrainio estu parto de Eŭropo.) De la alia flanko, sud-oriente Eŭropo facile transsaltis Bosporon kaj okupis la tutan Turkion (pro proksimeco de Turkio al propre eŭropaj valoroj kaj pensmaniero). Do, ĝi estas EU en tiu konsisto, kiun volas vidi sinjoro profesoro, sed ne tiu Eŭropo, kiun vidas la malnoviĝintaj geografoj de la Konsilio de Eŭropo.

Mi ne kredas, ke profesoro Frank mem ĉion tion inventis koncerne la geografion. Li, verŝajne, laŭte esprimas tiujn opiniojn, kiuj ja cirkulas en la medio de eŭropuniaj politikemaj intelektuloj kaj influaj politikistoj, kaj kiuj riveliĝas en la reala agado – ekzemple, per emfaze severa viza politiko rilate al civitanoj de Rusio, certaj ekonomiaj agoj kaj multe da aliaj aferoj. Li simple sekvas tiun ne tre estimindan pensmanieron. Sed ĉu tiu pensmaniero vere helpos al enkonduko de Esperanto en tiu limigita Eŭropo? Ĉu ĉiujn eŭropuniajn esperantistojn ĝi kontentigos? Mi esperas, ke ne ...

Konklude kion mi diris komence: la libro estas tre utila, enhavas multajn valorajn aferojn (ankaŭ en la artikoloj de Frank!) kaj estas bona donaco por tiuj, kiuj diskonigas verajn sciojn pri nia lingvo kaj ĝia neceso. Sed oni singarde rilatu al iuj ideoj de la ĉefa aŭtoro, kiuj, kiel noca vermeto, enŝteliĝis en la belan kaj bongustan pomon.

Reinhard Selten, Helmar G. Frank: Por dulingveco en Eŭropo. Argumentoj kaj dokumentoj. Eld. IFB Verlag, Paderborn, 2005. 112 paĝoj broŝuritaj. ISBN 3-929853-16-7, 3-931263-54-1.

Por mendi, vi krozu al la Retbutiko.