Politiko

NOV-ZELANDO

Denove Clark denove koalicio

La parlamenta elekto de 2005 donis bizarajn rezultojn. La malgrandaj partioj ĝenerale perdis subtenon, sed ili gajnis influon en la nova registaro. Du el ili havas postenojn en la ministraro. La nova Maoria Partio kaptis kvar elekto- distriktojn, dum ĝia proporcio en la porpartia baloto pravigas nur tri mandatojn (memorindas, ke Nov-Zelando havas proporcian elektosistemon similan al tiu de Germanio).

Dum la elektoj en septembro du partioj, la Laborista Partio kaj la Nacia Partio, ricevis proksimume saman elcentaĵon de la voĉoj (42 % kaj 40 %). Kiam aldoniĝis tiel nomataj specialaj voĉoj (tiuj de elektintoj, kiuj voĉdonis ekster siaj distriktoj), eblis la 1an de oktobro anonci la rezulton. Gajnis pli da mandatoj la Laborista Partio, estrata de Helen Clark [klak].

Tamen por krei registaron ne sufiĉis la 50 laboristaj seĝoj en la 121-seĝa parlamento. Kun la Progresema Partio (1 mandato) kaj la Verdula Partio (6) la Laborista Partio havus 57 voĉojn, kiuj ankoraŭ ne sufiĉus. Necesis marĉandi kun aliaj partioj, ĉefe kun Nov-Zelando Unue (7 mandatoj) kaj Unuigita Estonteco NZ (3), kiuj jam diris antaŭ la balotado, ke ili subtenos la partion, havantan la plej grandan nombron de mandatoj.

Kompromiso

Finfine troviĝis kompromiso: Nov-Zelando Unue kaj Unuigita Estonteco NZ havu po unu ministron ekster la kabineto. Ili subtenu la registaron rilate la koncernajn ministrejojn, sed voĉdonu pri aliaj aferoj laŭ siaj partiaj programoj. Tiel ili restas ekster la formala koalicio. Rezulte necesis ŝanĝi parton de la Kabineta Gvidlibro (konvencioj pri la funkciado de la kabineto) rilate la tiel nomatan kolektivan ministraran respondecon.

La estro de Nov-Zelando Unue Winston Peters [pitrz] fariĝis ministro pri eksterlandaj aferoj. Kelkaj kontraŭis, dirante, ke Peters ofte kritikis troan enmigradon aparte el aziaj landoj. Tamen Helen Clark atentigis, ke Peters estas sperta politikisto (antaŭa vicĉefministro), kiu subtenas la politikojn de la Laborista Partio pri la kontraŭnuklea leĝo kaj pri militoj en Afganio kaj Irako.

Policanoj

Krome la registaro konsentis pri kelkaj proponoj de Nov-Zelando Unue, ekzemple pligrandigi pensiojn de 65 % ĝis 66 % de la meza enspezo, subvencii servojn por maljunuloj, enpostenigi mil pliajn policanojn kaj altigi la minimuman salajron al ekvivalento de proksimume ses eŭroj hore.

Pro la estro de Unuigita Estonteco Peter Dunne [pita dan], la ministro pri impostoj, la registaro konsentis interalie rekonsideri la leĝojn pri prostituado kaj pri surstrata varbado kaj utiligi privatajn malsanulejojn, por ke pacientoj ĉe ŝtataj hospitaloj ne tiom atendu kuracadon.

Malkonsento

La Maoria Partio estas nova partio, tamen ĝi sekvas aron da aliaj provoj de maorioj unuigi siajn voĉojn en propra partio. Ilia kunestro Tariana Turia estis ministro en la antaŭa laborista registaro, ĝis ŝi eksiĝis pro malkonsento pri leĝoj malavantaĝaj al maorioj koncerne la maron kaj plaĝojn.

Fine la registaro povas kalkuli pri 61 voĉoj. La opozicio havas 50 (aŭ 54, se la Maoria Partio voĉdonas kontraŭ la registaro). Helen Clark sukcesis gvidi minoritatan registaron tra du antaŭaj mandatperiodoj, do verŝajne ŝi same faros denove.