Ekonomio

EŬROPA UNIO

Kiam eŭro venos al Litovio?

En Litovio ofte aŭdeblas, ke la jaro 2006 estas la lasta, kiam en la lando cirkulas la nacia valuto lido. Ekde la 1a de januaro 2007 ĝin devus anstataŭi la eŭropa valuto eŭro. Tamen ĉu vere okazos tiel, kiel asertas la aŭtoritatuloj de la lando, ne estas centprocente klare.

Litova eŭro jam ekzistas

En Kaunas, la dua litova urbo, Litova Banko aranĝis ekspozicion pri la estiĝo de la eŭro-moneroj. En ĝi ankaŭ estis prezentita la landa flanko de la estonta litova eŭro-monero. Ĝi estas rezulto de konkurso, kiun Litova Banko iniciatis en la jaro 2004. Ĝin partoprenis 14 desegnistoj, kiuj prezentis 54 gipsajn modelojn. Kiel plej bona estis elektita tiu de la skulptisto Antanas Žukauskas.

Sur la litovaj eŭro-moneroj estos la ŝtata blazono Vytis kaj simboloj necesaj por ĉiuj eŭro-moneroj – 12 steletoj kaj la dato de stampado. Reinoldijus Šarkinas, la prezidanto de Litova Banko, diris, ke Litovio esperas akiri permeson stampi monerojn sufiĉe baldaŭ.

Litovio progresas

La Eŭropa Komisiono, kontrolinta la situacion en la landoj, kiuj celas enkonduki eŭron ekde la jaro 2007 aŭ 2009, konstatis, ke Litovio, Estonio, Slovakio kaj Slovenio progresis, sed ke Estonio kaj Litovio, kiuj intencas ekcirkuligi la eŭropan valuton ekde 2007, devos plivigligi la necesajn preparlaborojn kaj kuraĝigi la popolon, obseditan de timo de prezokresko.

La planoj antaŭvidas periodon, dum kiu cirkulos la du valutoj, rimedojn pri protektado de konsumantoj, konfirmon de la desegno de la nacia eŭro-flanko kaj proceduron por la provizado de necesa kvanto da eŭro-biletoj kaj -moneroj. Litovio i.a. devus findecidiĝi pri laborhoraro de la bankoj dum la ekfunkciiga periodo, zorgi pri transportado kaj gardado de biletoj kaj moneroj de la nova kaj de la forigota landa valutoj kaj prilabori informadon pri tarifoj kaj salajroj de ŝtataj dungitoj en ambaŭ valutoj.

Plano prilaborita

Bankprezidanto Šarkinas informis, ke la laboroj pri la valutŝanĝo en Litovio kostos preskaŭ 30 milionojn da eŭroj. Tiujn elspezojn kovros la lando mem, Eŭropa Centra Banko kaj Eŭropa Komisiono. Li substrekis, ke la preterlaso ekhavi eŭron en 2007 povus kaŭzi seriozajn ekonomiajn malavantaĝojn.

Organizaĵoj pri protektado de rajtoj de konsumantoj ekdubis, ĉu Litovio sukcesos kontraŭstari la kreskon de prezoj dum la ekfunkciigo de eŭro. Dume la ministrejo pri financoj proponis al komercistoj subskribi kvazaŭ honorkodon, per kiu entreprenoj sin devigus ĉiujn prezojn ŝanĝi laŭ fiksita lida-eŭra kurzo. Krome komercistoj sin devigus dum du monatoj antaŭ kaj post la enkonduko de eŭro indiki prezojn en ambaŭ valutoj. Tio estu bona memreklama rimedo kaj morala protekto kontraŭ intenca prezaltigo.

Valdas Sutkus, estro de la Asocio de Komercaj Entreprenoj, certigis, dirante: „Neniu eĉ ideon havas dum enkonduko de la eŭro profitcele altigi la prezojn. Nek tia deziro, nek bezono ekzistas. Krome tio estas afero malfacile imagebla pro granda konkurencado.” Algirdas Brazauskas, la ĉefministro de Litovio, trankviligas, asertante, ke ne estas motivo por ŝanĝi la eŭro-lido-kurzon, fiksitan la 2an de februaro 2002. Ekde tiu dato unu eŭro valoras 3,4528 litovajn lidojn.

Enketo montris, ke 87 % de la popolo opinias, ke la parlamento devus alpreni leĝon, malpermesantan altigon de prezoj pro funkciigo de eŭro. Krome 63 % da enketitoj kredas, ke kun apero de eŭro ilia financa situacio malboniĝos.

Inflacio minacanta

La registaron, kiu faras ĉion por ekhavi eŭron ekde 2007, precipe maltrankviligas la fakto, ke la jara inflacia indico en la lando povas superi la maksimumon, permesatan laŭ la Traktato de Mastriĥto. Tiu traktato preskribas, ke en lando, kiu celas al enkonduko de eŭro, jara inflacio ne povas superi je pli ol 1,5 procentaj punktoj la averaĝan indicon de la tri EU-landoj kun la plej malalta inflacio.

En septembro 2005 la jara inflacio en Litovio estis 2,6 % kaj superis la mastriĥtan inflacian indicon je nur 0,1 procenta punkto. Dum la periodo de majo ĝis septembro 2005 la inflacio en Litovio atingis 2,1 %, en Slovenio 2,2 % kaj en Estonio 3,8 %.

Popolo dubas

Ju pli proksimas la eŭro, des pli malfavora iĝas la sinteno de la popolo. Enketado en novembro 2005 montris, ke 51 % de la enketitoj opinias, ke la lando devus ne enkonduki eŭron. Nur triono (34 %) opinias, ke eŭro estas necesa. Enketado dum la antaŭa jaro montris pli favoran rezulton: tiam por eŭro jesis 47,7 % kaj neis 36,3 % de la enketitoj.

Litova Banko, registaro kaj parlamento opinias, ke nova referendumo pri eŭro ne estas necesa, ĉar, laŭ ili, la referendumo de 2003 pri aniĝo al Eŭropa Unio signifis ankaŭ akcepton de komuna valuto. Tamen novaj iniciatoj por organizi eŭro-referendumon en Litovio aperas. Opozicia Litova Nacia Unio deklaris, ke ĝi kolektos 300 000 jes-subskribojn necesajn, por ke referendumo okazu. La parlamento jam dufoje rifuzis proponon de opozicia liberal-demokrata frakcio pri aranĝo de referendumo.