Spirita vivo

Religioj en Bulgario

La 13an de marto en la rusa kultura-informa centro (RKIC) en Sofio okazis akademia konferenco pri la temo „La religioj en Eŭropo kaj la estonteco de la ortodoksa kristanismo”, organizita de la RKIC kaj de scienca-esplora grupo pri religiaj-filozofiaj paradigmoj, konsistanta el instruistoj en kelkaj bulgaraj universitatoj.

En la konferenco la supera scienca kunlaboranto de la bulgara akademio de la sciencoj Stefan Penov, kiu estas ankaŭ konsilanto de la permanenta parlamenta komisiono pri la konfesioj, prezentis donitaĵojn pri la religioj en Bulgario surbaze de statistikaj esploroj el la jaro 2005, kiuj estis publikigitaj en la gazetaro. Laŭ tiuj ĉi donitaĵoj la situacio de la religioj en la lando prezentiĝas jene: ses milionoj da bulgaroj deklaris esti ortodoksaj kristanoj, sed nur 50 % el ili regule vizitas diservojn. Bulgario kristaniĝis oficiale en 865. Ĝi akceptis la ortodoksan kristanismon de Bizanco dum la regado de princo Boris la 1a, kiu ricevis la kristanan nomon Miĥail (Miĥaelo), la nomon de la bizanca imperiestro. Kano¹ Kubrat (naskiĝis ĉirkaŭ la fino de la 6a jarcento – mortis ĉirkaŭ 650), la patro de la fondinto de la bulgara ŝtato kano Asparuh, tamen jam estis ortodoksa kristano. La ortodoksa kristanismo estas konsiderata kiel tradicia por la bulgara popolo.

La katolikoj en Bulgario estas inter 60 kaj 70 miloj, el kiuj almenaŭ 29 miloj estas unianoj, t.e. ili sekvas la ritojn de la ortodoksa eklezio, sed rekonas la papon de Romo. Kontraste al la ortodoksaj kristanoj 90 % el ili regule frekventas siajn diservojn.

La klasikaj protestantoj estas ĉirkaŭ 50 miloj da homoj. Inter 50 mil kaj 60 mil estas la homoj, kiuj aliĝis al pli novaj sektoj. Ili tamen ne estas pure protestantaj: laŭ la sciencistoj ilia religio estas stranga miksaĵo el judismo, islamo, kristanismo, orientaj religioj kaj malkaŝa okultismo. Pri la plimulto de la sektoj ne eblas difini, ĝuste al kiu konfesio ili apartenas, sed klaras, ke ili gravitas ĉirkaŭ tiel nomataj novepokecaj movadoj. Ili aperis en Bulgario post la 10a de novembro 1989, kiam komenciĝis la proceso de demokratiiĝo de la lando.

La fakto, ke entute pli ol 100 mil homoj estas ligitaj kun konfesioj netradiciaj por la bulgara popolo, eksplikiĝas per la cirkonstanco, ke 35-40 mil el ili estas romaoj, ĉe kiuj la netradiciaj konfesioj rikoltas grandan sukceson. Laŭ Stefan Penov la kialoj por tio kaŝiĝas en la misiemo, kiu manifestiĝas en disdonado de socialaj helpoj, organizado de sociala patronado kaj kulturaj programoj. La esploro montras, ke ĉirkaŭ 3500 homoj apartenas al judismo.

Islamo

La islamanoj en Bulgario nombras ĉirkaŭ 760 000. Ili estas sunaistoj escepte de 50 mil, kiuj estas moderaj ŝijaistoj. Nur kelkaj centoj da islamanoj estas adeptoj de pli fundamentismaj tendencoj.

Lige kun la donitaĵoj pri la nombro de la adeptoj de fundamentismaj tendencoj en islamo, mi konsideras necesa mencii la antaŭ nelonge aperintan bulgarlingvan libron de Veselin Boĵkov La invado de la islama fundamentismo. En ĝi Boĵkov konatigas la legantojn pri tiu ĉi invado en la mondon, en Eŭropon, en Balkanion kaj precipe en Bulgarion. (Islamo komencis disvastiĝi en Bulgario post la okupo de la lando fare de la Otomana Turkio en 1396. Perforte estis islamigita granda nombro da bulgaroj. Okazis ankaŭ libervolaj konvertiĝoj interalie pro ekonomiaj konsideroj.)

La aŭtoro atentigas speciale pri manifestiĝoj de islama fundamentismo en Bulgario. Li vidas ilin unue en la streboj de turkaj kaj arabaj fundamentismaj organizaĵoj penetri Bulgarion kaj montras la vojojn de la realigo de tiu penetrado. Krom konspiraj formoj de agado aplikiĝas laŭleĝaj formoj, kiel vizitoj de komisiitoj, registrado de iliaj fondaĵoj, konstruado de dekoj da moskeoj en la montaro Rodopo, disvastigo de literaturo, sendado de junuloj eksterlanden por religia trejnado. Ekde 1990 ĝis nun sume 450 ĝis 500 junuloj finis sian religian edukon eksterlande. Estas konstatite, ke parto el ili lernis kaj lernas ne en ŝtataj, sed en privataj religiaj lernejoj, subtenataj de fundamentismaj organizaĵoj. La selektado kaj sponsorado de la plimulto el ili estas efektivigata ĉefe de tiuj ĉi eksterlandaj islamaj organizaĵoj. Reveninte Bulgarion, parto el ili fariĝas imamoj, instruistoj aŭ aktive aliĝas al la religia vivo de la islamanoj kaj komencas propagandi islamajn ideojn, fremdajn al la tradicie islama loĝantaro de la lando.

Centroj de la disvastigo de islama fundamentismo estas la islamaj lernejoj, en kiuj estas instruate surbaze de la ŭahabita tendenco de islamo, konfirmanta la ideojn de la radikala islamo. En Bulgario apud la tri oficiale rekonataj islamaj lernejoj ekzistas ok nerekonataj islamaj lernejoj. En la libro tute nature estas pritraktata ankaŭ la agado de iuj radikalaj elementoj en la movado por rajtoj kaj liberoj (laŭ bulgarlingva siglo DPS), kiu dum la lastaj 15 jaroj diversforme partoprenas en la regado de la lando, kaj de aliaj porturkaj naciismaj organizaĵoj en la lando kiel la turka demokratia partio, kies gvidanto Ahmed Kenan malkaŝe alvokas al armita batalo kaj ribelo, kaj la eksterleĝa islama organizaĵo La Ŝtato estas Kalifejo, kiu efektivigas sian agadon surbaze de islamaj fundamentismaj ideoj.

Esploro inter studentoj kaj lernantoj, instruistoj kaj junaj sciencaj kunlaborantoj montras, ke 71 ĝis 74% el ili havas grandan intereson pri religio kaj teologio. El ili inter 4 kaj 7 procentoj deklaras sin absolutaj ateistoj, kaj la ceteraj aŭ ne havas opinion aŭ estas indiferentaj.

1. Bulgaraj historiistoj ekuzis la formon „kano” anstataŭ „ĥano”, konsiderante ĝin kiel originan bulgaran titolon.