Arto

MUZEO POR TUŜI

Arto videbla ankaŭ por blinduloj

De 1993 ekzistas en Ankono, Italio, muzeo iom eksterskema, la muzeo Omero (nomata laŭ la itala formo de Homero, kiu, laŭ tradicia scio, estis blinda). Vi eniras en unu el la grandaj salonoj, kaj vi trovas ... jes! Jen Nike el Samotraco! Sed ĉu ĝi ne troviĝas en Louvre? Kaj pli proksime rigardas nin kun sia sinteno impona kaj iom scimontra Aulus Metellus aŭ La Etruska Alparolisto. Ni turnu nin maldekstren, kaj en bela salonego salutas nin la plej elstaraj ĉefverkoj de antikva arto: ĉi tie Diskoĵetanto, tie la fortikaj muskoloj de Luktantoj kaj ĉe alia flanko la sens-instiga ekrido de Melosa Venuso.

Ni ŝanĝu salonon kaj la renesancaj brilaĵoj renkontas nin: Donatello, Michelangelo, Bernini ...

En tiu muzeo, sur belaj lignaj piedestaloj, ni trovas kunmetita centon el la plej elstaraj ĉefverkoj, kiujn la homa menso kapablis elpensi kaj la mano de eminentaj skulptistoj skulptis el marmoro aŭ forĝis el bronzo, de la egipta civilizacio ĝis la novklasika stilo en la dek-naŭa jarcento. Kompreneble temas ne pri originaloj, sed pri perfektaj muldkopioj gipsaj aŭ vitrorezinaj, preskaŭ ĉiuj reproduktitaj laŭ la originalaj dimensioj. Sed ne gravas! La rigardantoj povas aprezi kaj admiri ĉiujn nuancojn, kiujn la sentsugestado de tiuj mirigaj formoj kapablas vivigi. Cetere, se vi pluiros la longan koridoron, inter grandaj statuoj kaj belaj arkeologiaj aĵoj, vi estos ĉirkaŭita de aro da nuntempaj skulptaĵoj, ĉiuj originalaj, tiaj, kiaj eliris el la manoj de pluraj eminentaj artistoj, el ŝtono, ligno, bronzo, terakoto ktp.

Pri la didaktika valoro de tiu muzeo rapide ekkonsciis la ankonaj lernejoj, kiuj multnombre tien kondukas siajn klasojn. Nu, kial admiri la ĉefverkojn de plastikaj artoj nur el la fotoj, se ĉi tie oni povas ilin vidi deproksime kaj ... eĉ tuŝi?

Jes, eĉ tuŝi; jen la afero! Tiuj skulptaĵoj, kiujn tie ĉiuj rajtas rigardi, estis faritaj ĉefe por ke ilin tuŝu speciala publiko: la nevidantoj.

Eble laiko povus spontane ekdemandi iom naive: „Ĉu blindulo kapablas kompreni arton?”

Iru al la muzeo Omero ĝuste tiam, kiam tie estas iu, kiu per siaj manoj sentemaj ektuŝas delikate, preskaŭ karese, la vizaĝon de Mortanta Galato aŭ la minacmienon de mikelanĝela Davido, kaj vi tuj ricevos la respondon: lia atentemo, skrupulesplora pri tiuj formoj, lia haltado sur la detaloj, lia mieno mirigita kaj preskaŭ ravita diras al vi tre klare, ke li komprenas tion, kion li „rigardas” permane. Kaj vi eble povas ankaŭ pripensi jenon: tiujn famajn ĉefverkojn, kiujn ĉiuj konas, vidinte multfoje sur fotoj, li eble admiras unuafoje, ĉar por blindulo ne estas facile tuŝi ilin: ne eblas viziti ĉiujn muzeojn kaj lokojn tra la mondo, kaj, ĉiuokaze, kiamaniere atingi iujn altojn? Kiel eskapi el multaj afiŝoj kun la kutima skribaĵo: „Ne tuŝu”? Kiel trapenetri per manoj vitrajn barilojn?

Sed en la muzeo Omero tiaj problemoj tute ne ekzistas: statuoj estas tie, sur siaj belaj piedestaloj, kaj estas ankaŭ moveblaj ŝtuparetoj, kiuj ebligas al blindaj vizitantoj (kaj, kial ne?, ankaŭ al vidantaj infanoj) supreniri por esplori la plej altajn partojn; kaj estas brajlskribaĵoj, por ke ili sciu, pri kio temas.

Sed ne sufiĉas statuoj. Sur alia etaĝo tronas grandaj maketoj de kelkaj belegaj monumentoj: la baziliko de Sankta Petro en Romo, la katedraloj de Ankono kaj de Florenco, Panteono en Romo, Partenono ktp kun ĉiuj detaloj perfekte faritaj laŭskale. Post kelkaj monatoj aldoniĝos elstara ekzemplo de la gotika stilo: la katedralo de Chartres.

Tiu ideo naskiĝis antaŭ pli ol dudek jaroj en la kapoj mia kaj de mia edzino post longa migrado tra la mondo kaj penado trovi la ĝojon ĝui la belecon de artoj kun oftaj seniluziiĝoj pro la oftaj malpermesoj, plejokaze nenecesaj. Mi laboradis kelkajn jarojn por tiu projekto, kaj finfine la muzeo fariĝis realaĵo la 29an de majo 1993. Tiu bela kaj simpla realaĵo estas unika en Italio, kaj ĝi nun havas nur unu similspecan ekzemplon en Madrido.

En 1999 la Itala Parlamento unuanime akceptis leĝon, per kiu la kreaĵo ricevis la titolon Ŝtata Palpsensa Muzeo Omero.

Ĝi naskiĝis por blinduloj, sed ĝia sperto malkovrigas al la nuna „bildsocio”, ke nia „virtuala” mondo ne estas aŭtentika; naturo donis al homoj kvin alirojn al la realo, kaj konkreta kono bezonas ĉiujn kvin sensojn. Muzeo Omero redonas dignon al unu „perdita” scikanalo: palpsenso. La muzeo jam estas tre atentema ankaŭ pri la plursensa dimensio de la mondo kaj ankaŭ de arto. Multaj studentoj venas al ni por fari staĝojn, multaj por prilabori siajn doktorigajn disertaciojn.

Muzeo Omero naskiĝis por blinduloj; nun ĝi estas senbarila muzeo por ĉiuj. Denove praviĝas la aserto, ke, se oni pensas pri handikapuloj, la socio fariĝas pli bela kaj pli komforta por ĉiuj!

La esperantlingva retejo ĉe www.museoomero.it/museoomero/Esperanto/index.asp nun estas konstruata.