Moderna vivo

BRITIO

Angla festivalo en Kimrio

La urbeto Hay-on-Wye [hej-on-ŭaj], situanta ĉe la pitoreska limo inter Kimrio kaj Anglio, unikas en Britio: kun loĝantaro de nur iom pli ol 1800 homoj ĝi tamen posedas 41 libro-vendejojn. Kaj tie, ĉiujare fine de majo kaj komence de junio, okazas dusemajna kultura festivalo, kiu altiras eminentajn verkistojn, precipe el la angleparolanta mondo, ankaŭ ĵurnalistojn, klerulojn kaj fojfoje politikistojn.

Ĉi-jare, ekzemple, prelegis ĉe la festivalo – kiu en 2007 celebros sian 20an datrevenon – la iama usona prezidanto-kandidato Al Gore [al gor], kiu pasie atentigis pri la „planeda krizo” rezulte de la tergloba varmiĝo kaŭzata de la homaro. Ovacion starantan (relative malofta fenomeno en Britio) li ricevis, kiam li petis, ke ĉiu fariĝu aktivulo, kiel konsumanto, voĉdonanto kaj civitano.

Tamen dominas la eventon verkistoj – almenaŭ tiuj, kiuj en la pasinta jaro eldonigis novajn librojn, pri kiuj ili prelegas aŭ estas intervjuataj. Jen ebleco dum 50-minutaj sesioj publike esplori la novan verkon kaj eniri la aŭtoro-menson: bonvenaj estas demandoj de la publiko. Inter la verkistoj ĉe la festivalo en 2006 renkonteblis, inter multaj aliaj, Salman Rushdie (fifama pro la Satanaj versoj), la romanisto kaj biografo David Lodge, la porinfana aŭtoro Michael Morpurgo, la dramisto Alan Plater kaj la barata romanisto kaj poeto Vikram Seth.

Simple kaj elegante

Aparte impresas la nivelo de la prelegoj kaj intervjuoj. Neniam tro sciencaj aŭ fakaj, ili tamen celas kleran, inteligentan, sed neniel specialistan aŭskultantaron. Ekzemple la lingvisto David Crystal prelegis pensige pri la evoluanta angla lingvo: necesajn fakterminojn li klarigis, simple kaj elegante, kiam li tezumis, ke la plej granda ŝanĝo alfrontata de la angla internacie kaj eĉ nacie uzata devenos ne de ĝia vortostoko sed de ĝia prononcado, aparte de la ritmo de la parolata lingvo.

Interese estas dum la festivalo esplori la 41 libro-vendejojn en Hay-on-Wye. Inter la centmiloj da libroj vendataj rimarkeblas signifa kaj bedaŭrinda fenomeno: bretoj da volumoj pri klasikaĵoj el – precipe – la germana literaturo, elĵetitaj kiel superfluaj el universitataj bibliotekoj britaj kaj ankoraŭ enhavantaj la stampojn de prestiĝaj institucioj, ekzemple kolegioj de la Universitato de Oksfordo. Nenio pli elegante, pli plorinde parolas pri la nuna stato de lingvaj kaj literaturaj studoj en Britio.

La festivalo fariĝas ĉiam pli populara, kaj ĉi-jare ĝi pligrandiĝis, tiel ke ĝiaj tendegoj okupis novan kaj pli vastan terenon iom ekster la urbeto – sed piede aŭ aŭtobusete ankoraŭ facile atingeblan. Granda problemo, memevidente, en malgranda komunumo estas gastigi la milojn da festivalanoj, kiuj ŝveligas la loĝantaron. Necesas mendi hotelon aŭ pensionon minimume unu jaron antaŭ la venonta festivalo kaj toleri prezojn iom super la kutimaj.

Tamen strange estas, ke ĉe festivalo, kiu fakte okazas en Kimrio, apenaŭ estas spegulataj la kimraj lingvo kaj kulturo. Aĉeteblis libroj en la kimra, sed malmultaj, malfermis la festivalon kimra kantistino, kaj eblis manĝi ĉe tendo de kimra firmao proponanta kimrajn varojn – krome nenio. La festivalo, sponsorata parenteze de la brita tagĵurnalo The Guardian, malgraŭ parenca evento en Hispanio, restas esence angla – sed sendispute spirite stimula kaj riĉiga.