Libroj

Pri edukado de geniuloj

La tri fratinoj-ŝakistoj Polgár estas famegaj ne nur en Esperantujo. Jen nur kelkaj el iliaj multegaj atingoj: Zsuzsa (naskiĝis en 1969) estis en 1991 inter la unuaj virinoj, kiuj ricevis la titolon „grandmajstro” laŭ la kriterioj aplikataj al viroj. Zsófia (naskiĝis en 1974) en Romo en 1989 venkis en turniro, en kiu partoprenis pluraj fortaj grandmajstroj, tiel kreante novan Guinness-mondrekordon. Kaj Judit (naskiĝis en 1976) rompis en 1991 la rekordon por plej juna grandmajstro kaj estas kun granda marĝeno la plej forta virina ŝakisto en la historio.

En ĉi tiu libro ilia patro-instruinto-trejnisto László Polgár (naskiĝis en 1946) klarigas, kiel li edukis ilin kaj ankaŭ kial. Jen liaj propraj vortoj: „Mi donas ne recepton, nur vidmanieron kaj volas persvadi neniun al edukado de geniuloj. Mi volas nur montri, ke eblas eduki geniulojn. Mi alvokas neniun, instigas neniun, ĉiu devas mem decidi, kion li volas fari. Mi nur transdonas mian pedagogian sistemon kaj kondukas ĉiun sur la vojo, kiun ankaŭ mi trairis, kun la certeco, ke eblas eduki geniulon kaj ankaŭ indas, ĉar el geniulo fariĝas feliĉa homo” (p. 119).

Alivorte, la aŭtoro pretendas havi pedagogian sistemon, per kiu li povus el ĉiu sana infano eduki geniulon pri iu ajn fako, kaj la edukadon de siaj infanoj li nomas pedagogia eksperimento, per kiu li pruvis la efikecon de sia sistemo.

Tamen, evidente, en ĉi tiu 144-paĝa libro tiu pedagogia sistemo ne estas plene priskribita, kvankam ja enestas kelkaj interesaj detaloj pri la maniero, en kiu li unuafoje prezentis ŝakon al siaj junaj filinoj. Cetere, la koncepto „geniulo” neniam estis, almenaŭ por mi, adekvate difinita, kaj tro precizaj taksoj pri la nombroj de „supergeniuloj” kaj „genikandidatoj” en la mondo donas pseŭdosciencan aromon. Laŭ mi, la aŭtoro estas pli interesa, kiam li skribas pri emancipiĝo de virinoj (por liaj filinoj komence ne estis tute facile konkursi kiel ŝakistoj kaj ne nur kiel ŝakistinoj), pri la diskriminacio, kiun lia familio suferis fare de politikaj gvidantoj, kiel li evitis sendi siajn filinojn al lernejoj (ĉar lernejanoj persekutas elstarulojn), kaj pri la mirinda kaj admirinda diligenteco de sia tuta familio.

La teksto estas en formo de intervjuo, kio iom ĝenis min, ĉar mi preferas tekston kun pli logika strukturo. Estas malfacile retrovi faktojn en la fluo de la interparolo. Kvankam la Esperanto-eldono aperis en 2004, ĝi, verŝajne, estas traduko de hungara originalo aperinta en 1989 (kiun mi ne vidis) kun nur la biografiaj informoj aktualigitaj. La kovrilo estas tre bela, kaj ankaŭ interne troviĝas 19 paĝoj da interesaj bildoj, sed la interna preskvalito iom malhelpas aprezi ilin.

Mi rekomendas la libron, ĉar ĝi levas kaj prilumas tre interesajn demandojn pri la roloj de edukado kaj denaska talento. Tamen, kompreneble, oni ne atendu trovi en la libro definitivan respondon al tiaj eternaj demandoj.

László Polgár: Eduku geniulon! Tradukis J. Horvath. Eld. Polgár Kft., Budapeŝto, 2004. 144 paĝoj broŝuritaj. ISBN 963-86531-0-8.

Por mendi, vi krozu al la Retbutiko.