Libroj

Histori-romano

Ĉi tiu verko estas romanigo de historiaj eventoj, okazintaj plejparte dum la unua duono de la dudeka jarcento. Ĝenerala temo, trairanta la verkon, estas historie grava artisto, Ferdinand Hodler, pli ĝuste, kelkaj liaj pentraĵoj; eĉ pli precize, la plejparto de la romano detale pritemas modelinon lian, nomatan Jeanne Charles [ĵan ŝarl] Cerani-Ćišić.

Ni komencas per Ferdinand mem, kies memportreto estas la bildo sur la kovrilo de la libro, kaj kies desegnaĵoj estis uzataj por la kvindek-franka svisa monbileto dum multaj jaroj. Sur unu flanko de tiuj monbiletoj estis desegnita bildo de lia modelino Jeanne. Ekzistis du variantoj de tiuj monbiletoj, kaj fotoj klare montras ilin en la libro.

La libro komenciĝas per la renkontiĝo de Ferdinand Hodler kaj Jeanne, kiu fariĝas longatempa modelino por li. Ferdinand, tamen, neniam edziĝis kun Jeanne, kaj fine ili apartiĝis. Ŝi, tamen, tutvive memoris lin kaj kolektis pentraĵojn liajn. Li mem, post la apartiĝo, ŝajne preferis forgesi pri Jeanne, kiu por li rolis kvazaŭ efemere kiel sekskunulino kaj allogaspekta modelino.

Post la apartiĝo de Ferdinand kaj Jeanne ni sekvas la vivon de Jeanne dum la ceteraj du trionoj de la romano. Ŝia vivo estis malfacila. Dum flegado de militvunditoj de la unua mondmilito Jeanne renkontis vunditon, nomatan Meho Ćišić, kaj edziniĝis al li. Li fariĝis nealtranga konsulejano de la nova jugoslavia reĝimo kaj konsekvence estis relokata ĉiun duan aŭ trian jaron al nova urbo, komence al urboj en Usono, poste Kanado, poste Eŭropo, fine Jugoslavio, kie li restis ĝis la emeritiĝo; kaj, kompreneble, Jeanne devis akompani lin. Kun ŝi iris aro da pentraĵoj kaj desegnaĵoj, faritaj de Ferdinand Hodler.

Pasis la jaroj. Okazis kaj pasis la dua mondmilito. Meho elektis loĝi en Mostar, do lin fidele akompanis Jeanne.

En 1965 Jeanne mortis. La sekvan jaron ŝia nevino, kiu heredis la aron da hodleraj verkoj, kiujn konservis Jeanne, vendis la kolekton al artgalerio, kiu disponigis ĝin al Kunstmuseum en Berno. En 1978 tiu artmuzeo publike ekspoziciis la kolekton kaj eldonis dikan katalogon de la kolekto.

Ĉar per Interreto mi ne sukcesis trovi pli da informoj pri Jeanne Ćišić, ol ke ŝi estis modelino por Ferdinand Hodler, kaj ke, post ŝia morto, ŝia kolekto estis vendita al artmuzeo, mi ne povis kontroli la multajn detalojn pri ŝia vivo, kiel ili estas rakontitaj en ĉi tiu libro. Verŝajne, temas, kiel kutime en histori-romanoj, pri faktoj, konjektoj kaj versimilaj elpensaĵoj de la aŭtoro.

Ankaŭ menciindas, ke en la unua duono de la romano aperas kelkaj, jam bone konataj, faktoj pri la filo de Ferdinand, Hector Hodler, esperantisto, kiu grave rolis dum la unua jardeko de la dudeka jarcento.

Kiel romano, aŭ historirakonto, la verko ne kontentigis min. Ĝi estas epizodema, kun, kiel ŝajnas al mi, nemulta, aŭ eĉ preskaŭ neniom da, interrilato inter la ĉapitroj. La stilo estas klara, sed mi mem sentas ĝin nek kiel bonan romanon, nek kiel bonan historirakonton. La titolo de la libro, en la plejlasta parto de la libro, rilatas al la fakto, ke la Hodler-pentraĵkolekto finveturis, kun Jeanne, al la urbo Mostar, antaŭ ol esti vendita. Sed kvankam Ferdinand Hodler evidente estis celita esti kerna temo de la romano, li kvazaŭ perdiĝas en la plej granda parto de la romano, kiu temas pri Jeanne.

Sendube, aliaj legantoj opinios alie. De gustibus non est disputandum.

Spomenka Štimec: Hodler en Mostar. Eld. Edistudio, Pisa, 2006. 105 paĝoj gluitaj. ISBN 978-88-7036-073-8.

Por mendi, vi krozu al la Retbutiko.