Leteroj

Religio aŭ ne

Ne ofte okazas, ke mi sentas la emon reagi al preskaŭ ĉiu leganto-letero (MONATO 2007/2, p. 6). Sed nun ja.

Unue Hektor Alos i Font: mi komplete konsentas, ke oni estu kiel eble plej honesta koncerne la historion – kaj certege la tiama Otomana Imperio estis multrilate pli bona koncerne interetnajn kaj religiajn aferojn, ol la granda plimulto de l' ceteraj tiutempaj regnoj, pri kiuj mi studis. Do prave, tion oni laŭdu. Kaj la fakto, ke difinita religio en certa loko troviĝis pli frue, ol alia religio, kompreneble absolute neniom signifas koncerne ĝiajn rajtojn, ĝustecon ktp. Laŭ mi jam tute principe estas malbone, se iu ajn ŝtato konsideras sin unugenta aŭ unureligia aŭ unuideologia ... La mondo estas de ni ĉiuj.

Due: se mi bone komprenas, Bert Boon estas ofendita, ĉar mi parolis pri homoj, kiuj membras en religioj, kaj homoj, kiuj ne membras en religioj. Tion mi ne komprenas: laŭ mi per tio la tutan homaron mi indikis, sen eĉ eblo ofendi iun ajn. Sed li preferas distingi – ĉu vere ĝuste mi komprenis? – inter homoj, kiuj membras en religioj, kaj aliflanke kleruloj ... Mi supozas, ke mi ne estas senkiale aroganta, se mi konsideras min klerulo, sed tio ne implicas, ke mi ne apartenas al la homoj, kiuj ja membras en religioj. Ĉar tiuj du indikoj ja neniel estas du kontrastaj kategorioj: oni povas esti la du samtempe (religia kaj klera) aŭ nur po unu (religia aŭ klera) aŭ eĉ neniu el ambaŭ (nek religia nek klera) ...

Trie: mi bone ŝajnas kompreni, ke Paul Gubbins emas diri al Gbeglo Koffi: „Ne plu hezitu, kara: vi estas humanisto!” Sed en vivkonceptaj aferoj, laŭ mia opinio, oni neniam trudu al iu alia iun priskribon, titolon, afiŝon, „nomŝildon” k.s., se la koncerna homo ĝin ne mem elektas. De humanismo, miascie, nuntempe oni uzas minimume du signifojn: unu religian (mi min certe konsideras humanisto, sed mi ja estas ankaŭ kristano – laŭ mi belega ekvilibro – vidu ekzemple jam ĉe Erasmo) kaj la alian nereligian (ankaŭ Gubbins estas humanisto, supozeble ne religia, se mi bone komprenas el lia letero).