Spirita vivo

ITALIO

Ĉu vere okazis sang-oferaj paskoj?

Laŭ itala juda historiisto tio eble okazis. Eliras el la eldonejo en tiuj ĉi tagoj en Italio libro titolita Sangaj Paskoj. Judoj en Eŭropo kaj ritaj mortigoj de hebredevena Ariel Toaff. Jam estas anoncitaj tradukoj al diversaj lingvoj, kaj ankaŭ jam eksenteblas kultura bruo, jen flanke de italaj judoj, jen aliflanke.

La historiisto Ariel Toaff estas filo de fama antaŭa ĉefrabeno de la roma sinagogo (inter alie, li feste ricevis papon Johano Paŭlo la 2-a dum la unua historia papa vizito al sinagogo). Per sia iniciato li intence, per historiaj metodoj kaj procedoj, esploris la fifaman akuzon al la judoj pri infanmortigo. Estas akuzo same fama kiel trista. Laŭaserte ili mortigis kristanan infanon jen por festi sanktan oferon, jen por obskure kaj moke ripeti, per homa sango, kion kristanoj celebras en la eŭkaristio.

Iom da historio

Ni komencu elfore. Estas konata la historio de sankta Simonino: meze de la jaro 1475 fama „aĉaĵo” okazis en la urbo Trento (norda Italio). La tuta juda loka komunumo, gvidata de estimata kaj respektinda pliaĝulo, estis akuzata pri malamega infanmortigo: La viktimo estus la kristana infano Simono. Okazis proceso kaj kondamno: 15 kulpigitoj estis mortkondamnitaj kaj ekzekutitaj. De post tiam (estu dirate parenteze) sankta Simonino (la itala nomo signifas Simoneton) ekĝuis kulton kiel sankta martiro; sed ĝuste tia kulto ne tute plaĉis al romaj papaj kongregacioj, kiuj malpermesis la kulton pro manko de klara neceso, ke ĝi estu festata en la tuta eklezio; sekve la kulto estis malpermesita aŭ subpremata ankaŭ en la diocezo de Trento. Sed la disputo pri la proceso, pri la juĝoverdikto kaj pri la koncerna (sen)kulpeco daŭris plu, kun diversaj konkludoj, jen inter historiistoj ĉe kristana flanko jen inter samfakuloj judaj.

Multaj dokumentoj similas tra la jarcentoj al tiu proceso pri la tiel nomata sankta Simonino: ekzemple, ekde la naŭa jarcento, tiaj suspektoj kaj akuzoj pri kristanaj infanoj, laŭdire kaptitaj kaj sange oferitaj, svarmis inter la okcidentaj popoloj, precipe en germanaj regionoj, kaj kaŭzis persekutojn kontraŭ judoj, precipe dum la preparoj al la dua krucmilito en Germanio kaj Hungario ktp.

Eklezia provo je refuto

Pri tiu „onidiro” senhonoriga, la kardinalo Ganganelli kreis komisionon por vidi, ĉu io tia vere okazas kaj okazis, kaj la komisiono de ekleziuloj konkludis, ke la onidiro ne estas fondita sur seriozaj pruvoj! La sentenco estis redaktita de la kardinalo mem, kiun poste oni elektis papo sub la nomo Klemento la 14a (forpasinta en 1769). Li tiutempe estis la komisiito de la Sankta Ofico. La enketo originis el la akuzoj pri „rita murdo” kontraŭ juda komunumo en Pollando en 1759.

La historiisto Ariel Toaff

Ni revenu al nia historiisto Ariel Toaff: kion li eseas? Jen la surprizo. Laŭ li, eblas, ke foje vere okazis sangaj paskaj (Pesach) oferoj, por kiuj viktimiĝis kristanaj infanoj! Li diras, ke li ne posedas pruvojn el historia vidpunkto, sed liaj „pruvoj” venas, kiel hodiaŭ oni diras, el la kultura antropologio, kiu inspiriĝas de la eseoj de Mircea Eliade kaj similuloj kaj de modernaj prisociologiaj studoj. La rezonado estas pli-malpli: Ĉu vere estas neeble, ke „inter tiom da persekutitaj hebreoj senkulpaj kaj silentaj, iu – pli feroca, pli malespera kaj malpli rezignacia ol la aliaj – konceptis kaj plenumis tiun kruele teruran krimon de venĝo?”

Laŭ li, la 15 atestoj de krimkonfesantoj estas tro detale precizigitaj kaj samformaj por ne suspektigi la tristigan veron. Pelas al tiu konkludo ankaŭ la neokaza estiĝo de gnostikaj herezoj inter mezepokaj judoj konstante kondamnataj de la oficiala rabenaro, kiu sin turnis al la Inkvizicio por publikaj denunco kaj puno (kiel estas definitive montrate de Gersom Scholem, fama nemulte ortodoksa berlina jud-asimilita pensisto, 1897-1982). Prosperis (kaj tio fortikigas la asertojn de la historiisto) inter mezepokaj judoj ankaŭ katastrofa kaj apokalipsa teologio, en kiu estis proponita kaj stimulata la sangofero de homoj, kiel kompenso de la maljustaĵoj altruditaj de la kristana plimulto. Helpas al la konkludo ankaŭ la fakto, ke oni forigis el la sinagogoj la subtenantojn de legitimeco de paska sangofero.

Lia argumentado etendiĝas je 300 paĝoj, kiujn povas sekvi la leganto de la libro.

Reagoj

Utilus halti ĉe la reagoj el juda medio. Ĝis nun kompetentaj judoj montras iom da embaraso, sed ankaŭ laŭdojn pro la kuraĝo de la historiisto; oni substrekas ankaŭ kiel originalan kontribuon al la historia scio (sed ne nur lia kontribuo!), ke li insistas pri tio, ke inter oficiala judaro kaj oficiala kristanaro la konataj periodoj de amikeco fariĝas pli nombraj ol tiuj de malamikeco. „Se tiuj mankus, kiel ja eblus kompreni, ke la malplimultaj minoritatoj ne forfuĝis tra la jarcentoj el Eŭropo?” Inter la nejudaj samfakuloj ne mankas ekkonsento. Estos certe interese sekvi la estontan debaton.

Se konkludi per noto trista, kiu ĉe iuj fariĝas rekta riproĉo al la kuraĝo de Ariel Toaff: oni certe ne malmemoras, ke ĉi tiun akuzon siatempe la nazioj elfosis el la mezepokaj kulpigoj je la juda popolo, kaj kiel ili misuzis ankaŭ ĉi tion por pravigi siajn kontraŭjudajn persekutojn. La historiisto tion scias kaj antaŭvidis tiajn reagojn, sed li supozas, ke por siaj tezoj pri eventuala, malofta sanga ofero de kristanaj infanoj en paskaj ritoj li ne devas timi misuzadon de eksteruloj.

Ĉiuokaze neniu nehebrea aŭdacus esprimi dubojn kaj formuli hipotezojn similajn al tiuj, kiujn, kun prudento kaj memkritiko laŭdindaj, nun proponas al ni Ariel Toaff.