Arto

FILMO

Babel

Reĝisoro: Alejandro González Iñárritu
Scenaro: Guillermo Arriaga
Aktoroj: Brad Pitt, Cate Blanchett, Rinko Kikuchi, Adriana Barraza kaj aliaj
142 min. / Usono / 2006

La meksika reĝisoro Alejandro González Iñárritu [injáritu] scias, kiel li devas kapti sian publikon. Dum 142 minutoj – filmo de du horoj kaj duono estas escepta – li kaptas la atenton de la spektantoj.

Papilia teorio

La rakonto disvolviĝas ĉirkaŭ la teorio de la ĥaoso. Se papilio ekflugas en unu kontinento, povas esti, ke la venteto kreita ĉiam ade fortiĝas kaj finfine en alia kontinento kaŭzas cunamon. Estus malsaĝe malkaŝi al vi, kio aŭ kiu estas la papilio en tiu ĉi filmo, ĉar nur en la lastaj minutoj de la rakonto la spektanto konstatas, kio en tri kontinentoj kaŭzis ĉion, kio estas montrata en la filmo.

Yussef kaj Ahmed, du marokaj knaboj, kies patro ĵus aĉetis pafilon, enuas dum la ŝafpaŝtado kaj decidas iom provi la armilon. Hazarde ili trafas usonan turistinon (Cate Blanchett), kiu vojaĝas en aŭtobuso. La virino estas severe vundita, kaj ŝia edzo (Brad Pitt) portas ŝin al najbara vilaĝo. Tie ili atendas helpon, sed la sola preta kaj kapabla iom helpi estas loka berbera veterinaro. La usona ambasado sciigas, ke la pafon lanĉis marokaj teroristoj, kaj ke sendado de ambulanco nenecese endanĝerigus la vivon de la flegista skipo.

Samtempe ni ekscias, ke la infanoj de la usona paro estas ĉe meksika vartistino (Adriana Barraza) en San-Diego, kaj ke ŝi – pro la akcidento – devas varti ilin multe pli longe ol antaŭvidite. Ŝi decidas kunporti la infanojn al Meksiko, kie edziĝos ŝia filo, okazaĵo, kiun ŝi ja ne volas maltrafi. La revenvojaĝo al San-Diego tamen disvolviĝas ne kiel planite. La hiperlaborema usona limgardistaro ne pretas kredi, ke ŝi estas la vartistino, kaj arestas ŝin pro kidnapado de usonaj infanoj.

En tria mondparto, Azio, japana surdmuta adoleskulino (Rinko Kikuchi), kiu daŭre luktas kun la fakto, ke ŝia patrino memmortigis sin, sopiras je iom da atento. Unuavide la spektantoj ne komprenas, kiel tiu rakonto interplektiĝas kun la du aliaj rakontoj, sed finfine la puzlo ja kompletiĝos.

La fatala momento

González Iñárritu ĉiam estis fascinita de la fakto, ke unusekunda ago povas komplete ŝanĝi homan vivon. En lia antaŭa filmo Amores perros (Hunda amo) tio estis la sekundo, en kiu tri aŭtoj koliziis unu kun alia, en 21 Grams (21 gramoj) la momento, kiam patro kun siaj du infanoj havas akcidenton. En Babel (Babelo) temas pri tiu unu pafo, kiu ne estas lanĉita pro malamo aŭ politikaj motivoj, sed dum infana ludo.

Babelo

Pri la signifo de la titolo eblas iom filozofi. Unuflanke la filmo estas plurlingva. Ĝi ne estas la kutima usona kliŝo, en kiu francoj, germanoj, hispanoj kaj aliaj ĉiuj parolas la anglan. Ne, la marokanoj parolas berbere kaj arabe, la turistoj france kaj kelkaj angle, la vartistino dum la nupta ceremonio parolas kun ĉiu hispane, la japanoj japane kaj la japana knabino eĉ la japanan gestolingvon.

Sed la babela konfuzo ne estas nur lingva. En la maroka rakonto la edzo de la pafita virino ne havas problemojn lingve komprenigi sin, sed emocie li ne povas transigi siajn sentojn al siaj kunvojaĝantoj. Tiuj volas kiel eble plej rapide forvojaĝi kaj lasi la paron sola en la berbera vilaĝeto. La meksika vartistino vane provas komprenigi al la usonaj limgardistoj, ke ŝi konas la infanojn ekde ilia naskiĝo kaj neniel havas malbonajn intencojn. Kaj en Japanio la patro de la adoleskulino nur konstatas, ke li ne plu komprenas sian filinon, malgraŭ la komuna lingvo.

Se vi legos plurajn recenzojn pri Babel, vi konstatos, ke tre multaj laŭdegas ĝin kaj nomas ĝin grandioza kreaĵo nepre vidinda. Tion konfirmas ankaŭ la faktoj, ke la filmo ricevis la Oran Globon kaj ke Alejandro González Iñárritu en Cannes ricevis la titolon de la plej bona reĝisoro. Aliflanke vi vidos, ke pluraj trovas la filmon enua, malinteresa, ne spektinda. Ŝajne en iuj nederlandaj lokoj, kie la filmo aperis komence de la jaro, duono de la ĉeestantoj forlasis la kinejon antaŭ la fino de la filmo. Ĉu ruba aŭ rava filmo? Nu, por povi mem juĝi, vi rigardu ĝin!