Ekonomio

LITOVIO

Problemo pro salajroj

La plej grava ekonomia problemo en Litovio, kaj samtempe la plej malgaja por la popolo, estas la salajroj, kiuj altiĝas pli rapide ol kreskas la laborefiko. Tio signifas, ke la dungantoj pagas pli ol la dungitoj meritas. Ĉi-momente neniu konsilas malaltigi la salajrojn, tamen haltigo de ilia kresko estas serioza rekomendo.

Spertuloj de Internacia Mona Fonduso avertis, ke se Litovio ne solvos la kreskantan inflacion, la troan altiĝon de la salajroj kaj la daŭran buĝetan deficiton, ĝi eble alfrontos longdaŭran haltiĝon de sia progreso. En 2006 la meza salajro kreskis je 5,1 % pli ol la laborefiko. La meza malneta salajro kreskis je 17,6 % ĝis 435 eŭroj kaj la neta je 19,6 % ĝis 317 eŭroj. La pli grandaj salajroj instigis la konsumon. Tio kontribuis al kresko de la importo kaj al pli alta deficito de la kuranta konto.

Lastatempe la labormerkato mem diktis la kondiĉojn. Tial dungantoj unue klopodis konservi siajn laborfortojn kaj ne serĉis eblecon por altigi la laborefikon. „Dungantoj simple ne sukcesis altigi la laborefikon samgrade kiel kreskis la salajroj, ĉar ekestis malordinara situacio: multaj homoj elmigris kaj la neceso altiri plian laborforton estis urĝa, ĉar la dungantoj vastigis sian produktadon. Do ili simple devis unue akcepti la postulojn de la dungitoj, kiuj volas pli altan salajron por eklabori. Dungantoj ne sukcesis unue atingi pli grandan laborefikon kaj nur poste pagi pli”, deklaris financa analizistino Daiva Rakauskaite.

Tamen laboristaj sindikatoj ne konsentas, ke salajroj kreskas tro rapide kaj sensence. „Se kreskas profito, kreskas produktado, sekve devas kreski ankaŭ la financaj rimedoj por salajroj. Kien nun ili trafas? Statistiko montras, ke preskaŭ 80 % de la laboristoj ricevas malpli ol la oficialan mezan salajron. Samtempe la statistiko asertas, ke ankaŭ la meza salajro kreskas. Do, jen la respondo: la meza salajro kreskas pro la salajrokreskiĝo de entreprenistoj kaj manaĝeroj”, diris Algirdas Kvedaravičius, vicprezidanto de la litova sindikata konfederacio.

Vytautas Juščius, ekonomikisto de la klaipeda universitato, rimarkis, ke la laborefiko en Litovio atingas nur 40 ĝis 50 % de la averaĝo en Eŭropa Unio (EU). Dum 2006 la laborefiko kreskis je ĉirkaŭ 5 % kaj la reala salajro je 8 ĝis 15 %. „Necesus apartigi laborefikon kaj laborintensecon. Miaopinie, hodiaŭ en Litovio precipe kreskas laborintenseco: vendeja kasistino devas labori pli longe. En la situacio de efika laboro la intenseco ne devus kreski, sed dum la samlonga tempo ni devus produkti pli. Sed tio dependas de teknika ekipiĝo, uzataj teknologioj kaj kvalifiko de laborforto. La litovoj laboras multe, sed mia slogano estus: ni ne devus labori pli multe, sed necesus labori pli racie, do pli bone organizi la laboron, uzi pli modernajn kaj efikajn laborrimedojn”.

Post tiaj diskutoj la litovoj demandas sin, ĉu la dungantoj ne frostigos la salajrojn. Financa analizistino trankviligas: „La salajroj altiĝos, almenaŭ ĉi-jare kaj sekvontjare, je ĉirkaŭ 10 ĝis 15 %. La loĝantaro ja ne kreskas, sed malkreskas, kaj la produktado disvastiĝas. Dungantoj ne povos frostigi la salajrojn, ĉar al ili mankus laborforto. Samtempe ili investos en novaj teknologioj. La mono disponigata de EU estas uzata por la disvastigo de entreprenado. La rezultojn de tio ni probable spertos nur post unu aŭ du jaroj”.

Almenaŭ estas klare, ke bastono ĉiam havas du finaĵojn. Pagante tro malaltajn salajrojn, entrepreno riskas perdi spertajn laboristojn. En okazo de tro rapida salajro-altigo entrepreno riskas bankrotiĝi. Do la sola solvo, por ke la popolo ne sentu sin perfortata, kaj por ke la lando aspektu moderna, restas investi en rimedoj, kiuj plialtigas la laborefikon.