El mia vidpunkto

Kiom valoras kaptiteco?

En aprilo estas liberigitaj 15 britaj mararmeanoj kaptitaj de iranaj militistoj kaj enkarcerigitaj dum preskaŭ du semajnoj en Irano. Laŭ la irana registaro, la britoj – deĵorantaj laŭ mandato de Unuiĝintaj Nacioj – kontraŭleĝe eniris iranan marspacon, kiam ili kontrolis pro kontrabandaĵoj varŝipon. La brita registaro male insistis, ke la militistoj ne transiris permesatajn irakajn limojn.

En Irano, la kaptitoj „konfesis” antaŭ televidaj kameraoj, ke ili navigis en irana maro malpermesata. Samtempe kelkaj kaptitoj, inkluzive de la unusola virino en la grupo, leteris, agnoskante sian kulpon kaj laŭdante sian humanan traktadon en la malliberejo. Tamen evidentis, pro la kripligita kaj nenatura angla lingvo, ke la leteroj estas tradukitaj kaj diktitaj al la „aŭtoroj”.

Milita muskolo

Neatendite, la irana prezidanto Mahmoud Ahmadinejad liberigis la kaptitojn kiel „paskan donacon” al la brita popolo. Motivoj tiel por kapti kiel por liberigi ne estas klaraj: supozeble Irano volis protesti kontraŭ britaj armeanoj en la regiono kaj montri sian militan muskolon. Dume la brita registaro, kiu antaŭ kelkaj semajnoj decidis renovigi siajn nuklean submarŝiparon, devis noti, ke kontraŭ atencoj tiaj ne protektas nukleaj armiloj.

La brita publiko, vipata de bulvarda gazetaro, koleris kontraŭ la humiligo de la ostaĝoj. Aparte agacis fotoj pri la kaptitino, devigita konforme kun religiaj moroj kovri la hararon. Filmetoj tamen vidigis la malliberigitojn en bona sanstato, manĝantaj kaj kune konversaciantaj. Plejparte la gazetaro, indigna pro la traktado de britaj militistoj, amneziis pri la konduto de britaj soldatoj en Irako kaj aliloke, kiuj humiligis, seksperfortis kaj murdis siajn kaptitojn.

Herooj kaj malherooj

Hejmenirinte, la iamaj kaptitoj anoncis, ke ili vendos siajn historiojn al amaskomunikiloj. Raportite estis, ke la unusola virino ricevos ĝis 150 000 eŭrojn pro ekskluzivaj intervjuoj kun televido-stacio kaj gazeto. Tuj la „herooj” transformiĝis en malheroojn. Ofendiĝis i.a. parencoj de soldatoj, kiuj mortis lastatempe en Irako kaj aliloke. La profitemo de la mararmeanoj, kiuj oferis nur 13 tagojn da libereco kontraste al tuta vivo, insultis la memoron de la perditaj gefiloj, tondris familianoj.

Unue la registaro sankciis la surmerkatigon de la travivaĵoj. Ĝi argumentis, nelogike, ke, se la koncernitoj vendos siajn historiojn, pli facile eblos determini la enhavon. Tamen post dimanĉaj gazetoj plenaj de „ekskluzivaj” raportoj, kaj post laŭtaj publikaj protestoj kontraŭ la komercismo de soldatoj relative bone salajrataj por alfronti danĝerojn, la registaro, embarasite, subite anoncis, ke en la estonteco (kiel fakte en la pasinteco) militistoj ne plu povos tiel riĉiĝi de siaj spertaĵoj.

Simplaj soldatoj

Tiel finiĝis evento, kiu de pluraj vidpunktoj postlasas fiodoron. Argumenteblas, ke britaj militistoj ne servu en regiono milojn da kilometroj for de la patrujo, kie ilia registaro ne enmiksiĝu en tiea politiko, kaj kie ili ludas ne defendan sed agresan rolon; argumenteblas, ke la irana registaro ne propagandocele ekspluatu simplajn soldatojn – aparte virinon – farantajn foje malagrablan devon; argumenteblas, ke la gazetaro ne ĉeklibrumu por plenigi siajn paĝojn kaj, koleriĝinta pro la sursokligo de kaptitino, mem ne sursokligu la saman liberigitinon.

Tio ne signifas, ke la kaptitoj ne publikigu siajn versiojn pri 13 tagoj da kaptiteco. Nepras, ke iliaj pretendoj ekvilibrigu la pretendojn de la irana registaro, i.a. ke la kaptitoj – paradokse – „plene liberis” en sia malliberejo. Sed aĉetitaj novaĵoj estas – ĝenerale – nefidindaj novaĵoj. Novaĵoj, alivorte propagando, publico, informoj, estu libere donitaj: veraj novaĵoj, alivorte sekretoj, skandaloj, kaŝaĵoj, estu libere elfositaj. Novaĵojn vendi sendignigas aĉetantojn, aĉetatojn kaj, fine, socion.