Arto

OPERO

Kantado en la gaela lingvo

Tuj post la fino de miaj lernejaj jaroj, mi provizore laboris en kelkaj mallongtempaj postenoj. Unu el la plej interesaj – sed ne tre profitodonaj – estis aĉetado de antikvaj gramofondiskoj, kiujn mi poste sendis al Usono, kie ili estis venditaj al kolektantoj. Temis pri diskoj de operaj arioj kantitaj de la plej famaj kantistoj: Caruso [karuzo], Galli-Curci [galli-kurĉi], Ĉaliapin, Supervia ktp. Por trovi tiajn muzikajn antikvaĵojn, mi devis multe vojaĝi en Portugalio kaj Hispanio, serĉante ilin en brokantejoj kaj en privataj domoj. Dum tiuj vojaĝoj mi havis diversajn agrablajn spertojn, inkluzive de renkontiĝo kun du maljunaj sinjorinoj, kiuj iam estis honordamoj en la kortego de la reĝino de Hispanio.

La teksto de la arioj estis en diversaj lingvoj: itala (kompreneble la plej ofta), franca, germana kaj rusa. Tre malmultaj estis en malpli disvastiĝintaj idiomoj. Por legi la etikedojn sur la rusaj diskoj mi devis lerni la cirilan alfabeton. Informojn pri la komponaĵoj kaj la kantistoj mi trovis en referenclibroj pri la historio de opero. Ĉar mia hejma lingvo estas la gaela, mi serĉis en tiuj libroj kaj katalogoj por konstati, ĉu la libreto de iu ajn opero iam estis verkita en ĝi. Nur unu mi trovis – irlanda verko, kies titolon mi tute forgesis. Tamen en la Enciklopedio de Irlando mi legas, ke la teatraĵoj jam prezentitaj en la gaellingva teatro Taibhdhearc na Gaillimhe [tajvjarak na gajljive] en la okcident-irlanda urbo Galway [golŭej] inkludis operojn, sed ĉu estis originalaj, ĉu tradukitaj, ne estas indikite.

Ĝis nun, laŭ mia scio, neniam estis komponita aŭ prezentita gaellingva opero en Skotlando. Antaŭ la dua mondmilito estis verkita muzika teatraĵo en la gaela, sed ne temis pri vera opero, kaj mi ne scias, ĉu la publiko iam spektis kaj aŭdis ĝin. Lastatempe, tamen, la radio kaj la gaela gazetaro raportis, ke entuziasmuloj pri opero nun havos okazon ĝui novan operon en la skotgaela. Ĝia titolo estas Hiort – Mac Talla nan Eun (Sankta Kilda – eĥo de la birdoj). La opero temas pri la plej fora kaj plej soleca insulo de Skotlando – angle nomata Saint Kilda, kaj gaele Hiort [hirŝt]. Tiu insulo – aŭ pli ĝuste insularo – situas je ĉirkaŭ 100 kilometroj de la ekstrema okcidenta marbordo de Skotlando. Dum du mil jaroj la plej granda insulo de tiu grupo estis loĝata, sed en la jaro 1930 la insulanoj timis morton pro malsato kaj ege malvolonte akceptis la decidon forlasi sian antikvegan hejmon. Ĝis tiam ĉiam restis sufiĉe da servokapablaj viroj por ekipi siajn malgrandajn remboatojn kaj por ĉasi kaj kapti la marbirdojn, kiuj estis ilia plej grava fonto de nutraĵo.

La viroj kutimis malleviĝi per ŝnuroj laŭ la krutegaj kvarcentmetraj klifoj, por mortigi birdojn kaj kolekti iliajn ovojn. Ĉar tiu danĝera laboro estis tiom grava por la ekzisto de la insulanoj, junaj viroj ne rajtis edziĝi antaŭ ol montri siajn kuraĝon kaj reziston al vertiĝo, starante sur alta roko super la maro, ĉe la rando de la klifoj.

Por simboli tian pendadon sur la klifoj, la opero inkludas spektaklan kaj sensacian „baleton” en kiuj viraj dancistoj balanciĝas sur ŝnuroj super la scenejo.

Oni intencas prezenti la gaelan operon ne nur en Skotlando, sed ankaŭ en Aŭstrio, Belgio, Francio kaj Germanio.