Hobio

BIBLIOFILIO

Inter libroj posttagmeze

Iom lace post promeno tra la granda vintra urbo mi eniris brokantejon por – malkaŝe dirite – ĉefe trovi seĝon aŭ almenaŭ ŝtupon de eskalo, sur kiu mi povus ripozi kelkajn minutojn kaj paŭzigi miajn dolorajn piedojn. En tiuspecaj vendejetoj oni povas resti ne nerimarkita. Tamen helpanto alproksimiĝis kaj proponis siajn servojn. Laŭ plurjardeka rutino mi demandis pri „libroj en Esperanto, vi scias, tiu artefarita lingvo”. Pro eblaj postaj diskutoj pri la prezo jam kelkfoje evidentiĝis saĝe iom ŝajnigi laikon kaj formuli la demandon laŭeble nefake. La kutimaj respondoj estas: „Ni nenion havas, bedaŭrinde” aŭ „Jes, ni foje havis, aktuale mi ne scias, sed bonvolu rigardi mem niajn vortarojn”.

Ĉi-foje estis la malpli ofta varianto: „Hm, jes ... ĉu ni ne havis kelkajn etajn broŝurojn?” kaj la kutima ekiro piedŝova en iun malantaŭan angulon ĉe iu malsupra breto, kiu certe necesigus kliniĝon. La vendisto mem kliniĝis – kaj mia doloranta dorso dankis lin sekrete. „Jen ĉio ...”, li bedaŭris kaj enmanigis al mi staketon da libroj. Supre la kutima Germana-Esperanto Vortaro de Hans Wingen, vortaro, kiun mi posedas de post mia unua kurso de antaŭ tridek jaroj. Hm ... „Ĉu mi povas ie sidiĝi por rigardi detale?” Jen, la kaŝita kaŭzo de mia vizito. „Sur tiun fotelon ...” li mentonumis angulen. Ekfalo en la seĝan molon, malstreĉigo, varmo, silento, agrablo. Kun la fortoj revenis la scivolo. „Wingen kaj kio ankoraŭ?” mi babilis al mi. „Dek du vesperoj en la Welt-verkehrs-sprache (malmoderna por monda komunika lingvo) Esperanto, Jung kaj Wingen 1932”, nu bone – „Ekzercaro de la lingvo internacia Esperanto, Kelter Varsovio 1900”, hej! Kompreneble mi proprietas la ekzercaron en multaj diversaj eldonoj, sed tiu estas eldono de Kelter!

Subite mi revigliĝas kaj estiĝas pli atentema. La kvara kaj lasta ero estis kajereto kun malmola, bele marmorita kovrilo en mangranda formato kiel vortaro-kajereto. Neniu titolo surkovrile aŭ libro-dorse. Mi atente ekfoliumas la flaviĝintajn paĝojn: „Wörterbuch der internationalen Esperanto-Sprache. International deutscher Theil, Meza Vortaro internacia-germana – Warschau L. Samenhof, Str. Przejazd N. 9. – 1889.”

Fulmbate ĉiu laco estas for, miaj manoj malsekiĝas. Ĉu originalo de nia Esperanto-libro n-ro 21 de 1889!? Ĉu represo? Kiu represo do, mi ne aŭdis pri io tia? Kompreneble ekzistas represo en la kolekto de bedaŭrata Ludovikito, sed ne kiel aparta broŝureto. Do ĉu tamen originalo?

„Trankvile, oldulo, trankvile, rigardu de proksime.” Kaj jen: jes ja, estas ĝi. Diabla, damna numero 21. Pura ekzemplero kompleta, sen ekslibriso aŭ stampo aŭ dediĉo, nur kun tre klara nomindiko en malnova manskribo per nigra inko: „Hans Deutsch”. Broŝurfine en sama manskribo „Aldono” kun kelkaj Esperantaj vortoj en latinaj literoj kaj la germanaj tradukoj en stenografia skribo. „Tiel do ĝi sentiĝas, la revo de ĉiu libro-kolektanto”, mi tremis, kiam ekstere denove ekneĝas. Lante forsinkas la mondo transe de la duonhelo de mia brokanteja fotelo. „Ĉu Zamenhof mem siatempe sendis tiun vortaron al iu interesata kliento?” – „Prenis ĝin de la stoko, metis en kovrilon, portis al poŝtejo?” – „Kiel monaĥo je ‚La Nomo de la Rozo’, kiu malkovris la libron pri la povo de rideto”, mi ekkontentis. „Tion neniu kredas al vi; ‚Hans Deutsch’, ha, fanfaronulo sen fantazio, oni diros”, miaj pensoj pluvagas. Ĉu vero, tiu muta neĝo-obskuro, tiu duonhela tago inter revo kaj realo aŭ ĉu tamen ...?

„Ĉu vi prenos ilin? Ni fermas”. Hezite mia atento revenas al la nuno. „Eh, ja, sinjoro ..., mi ne scias, kiom ili kostas?” Mi ekstaras kaj sekvas lin al bela antikva kaso. Kun kvazaŭ aŭtomata gesto li malfermas la lastajn paĝojn, duonvoĉe kaj nekompreneble legas la tie notitajn prezojn kaj enkape adicias. „Ĉu pageblos?” mi subite silente ektimas. Tra duonfermitaj lipoj li diras sumon. Surprizite kaj konsternite mi rigardas lin rekte en la okulojn. „Nu bone, se vi prenas ĉiujn kvar, ni ankoraŭ iom reduktos, kaj mi proponos rondan sumeton XY”...

Do okazis, ke mi pagis 20 eŭrojn por la Meza Vortaro internacia-germana de Zamenhof de 1889 kaj 8 eŭrojn por la Kelter-ekzercaro de 1900. Ĉu vi kredas aŭ ne, la vortaro apartenis pli frue al „Hans Deutsch”, kaj dum iu malvarma griza berlina vintra tago mi spertis la ĉielon de librokolektanto, kiel neniam antaŭe en mia tridekjara „manio je malnova papero”. La Wingen-vortaron mi intertempe fordonacis ...

PS: Se iu povus ion indiki pri Hans Deutsch, bonvolu skribi al: Bernhard.Pabst@gmx.de