Libroj

Socipolitika satiro

Temas pri tre kurioza verketo el 1839. Unuarigarde oni povus supozi ĝin ekzameno de la zoroastrisma teologio. Duarigarde oni vidas, ke la zoroastrisma teologio ja aperas en la verko, sed tre neortodokse. Triarigarde oni trovas, ke temas pri politika satiro, kiu utiligas zoroastrismajn nomojn kaj pseŭdozoroastrismajn konceptojn por sia celo. Fine, kvararigarde, oni konsciiĝas, ke la traktato estas fantazia rakonto, por prezenti kelkajn tre trafajn verojn pri la politikismo kaj la praktika socia sistemo. Ĉio en kvazaŭdokumenta formo. Leginte, oni komencas pripensi, kiom la „satiro” el 1839 aplikeblas al la nuntempa realo, kaj la ŝoko rezultanta el tio dummomente stuporigas onian ĉiutagan koncepton pri la socia sistemo, sed nur dummomente, ĉar oni ankaŭ komencas pripensi, kion oni scias pri la aktuala mondo, kiu tre malsimilas al la oficiale instruata kredaro pri la aktuala mondo.

Serĉo per Google informis min pri neniu nesveda informo pri ĉi tiu libro, do ŝajnas, ke nur en Esperanto nesvedlingvuloj povas legi ĝin. Verdire, tio estas preskaŭ unika evento, ke krom en la originala lingvo nur en Esperanto verko troveblas. (Alia ekzemplo estas la tre grava dramo Nemezo de Alfred Nobel, verko simile ŝajne ignorata de la cetera mondo.) Tial mi ne povas kompari mian reagon al Ormuzdo kaj Arimano kun tiuj de aliaj komentistoj. Kaj kvankam mi ja iom profunde studis la historion kaj teologion de la zoroastra religio, tio ne multe helpas pri takso de ĉi tiu modernepoka libro. Do mi prezentos la tezojn de ĉi libro laŭ ilia apero en la teksto kaj ne provos debati pri la rilato inter la historie konata religio kaj la tekstoj en ĉi tiu verko. Efektive, tio estas, verŝajne, bona afero, ĉar Almqvist celis prezenti ne religian studon, sed socisatiron.

Jen, do, la prezentaĵo en ĉi tiu libro. En la komenco ekzistis du uloj, la (laŭsupoze) personigo de Bono, nomita Ormuzdo, kiu loĝas sur la luno, kaj la (laŭsupoze) personigo de Malbono, nomita Arimano. Sed ĝuste kio estas „bono” kaj „malbono”? En la praktiko, se ni ignoras religiajn kaj filozofiajn instruojn kaj diskutojn, la „bono” estas tio, kion ordonas la regantoj. Kaj la „malbono” estas malobeo al tiuj reguloj.

Sed la universo estas grandega, kaj administri ĝin estas malfacilege. Eĉ por tute supernatura estulo tiu tasko estas tro neplenumebla. Necesas delegi departementojn kaj burokratiojn, por prizorgi la amasegon da detaloj, kiuj necesas por tiom giganta universo.

Ormuzdo publikigas tri „reglamentojn” por „solvi la bazan problemon de la Politiko”:

1. Reglamento de la landdistribuo. Listo de la nacioj/popoloj en la azia regiono, kun detaloj.

2. Vojiradreglamento. Por eviti interpuŝiĝojn de la urbanoj, ĉiu persono devas proponi kaj aprobigi precize, kiujn stratojn li/ŝi utiligos por sia ĉiutaga vivo. (Ormudzo konfesas, ke tiun reglamenton la popoloj ne obeas.)

3. Proklamo pri regantinstalado. Ĉiu regist(ar)o estas instalita de Ormuzdo kaj rigore obeas la regulojn kaj leĝojn de Ormuzdo, eĉ kvankam ordinaraj homoj ofte ne rimarkas tion. Kiam okazas ŝanĝo de regist(ar)o, per kia ajn metodo kaj pro kia ajn kialo, ankaŭ tion kaŭzas Ormuzdo, kaj la homoj devas plenkore akcepti kaj obei, kion ajn ordonas tiu nova regist(ar)o.

En ĉiu lando, ĉiu politika sistemo ekzistas burokratoj kaj burokratioj spegulantaj tiujn en la regno de Ormuzdo mem.

Arimano, kontraste, havas neniun propran, specifan loĝlokon. Ofte li trairas la popolojn de la tero. Li opinias la reĝimon de Ormuzdo multe tro rigora kaj senplezuriga. Do konstante li subfosas la „bonan” laboron de Ormuzdo.

Ĉion ĉi antaŭas aliaj diskutoj. Ekzemple, tre ridigaj pseŭdokleraj „etimologioj” de la vorto „sekretario”, okupantaj ok paĝojn de teksto, en kiuj provo derivi ĝin el etimoj signifantaj „ĉambrobalaistino”, „cigano”, „sako” kc. turnigas la kapon.

Vi bezonos tre fortan kapablon ŝerce kredi satiron, por ĝui, aŭ eĉ kompreni, la libron. Do mi avertas vin, ke ne temas pri facila legaĵo. Dirinte tion, mi bonvenigas kaj aplaŭdas la publikigon de ĉi tiu, alie perdita, verko.

La tradukisto mem kompostis la libron kaj eldonigis ĝin per lulu.com, ankaŭ tian entreprenemon mi salutas.

Carl Jonas Love Almqvist: Ormuzdo kaj Arimano. El la sveda tradukis Gunnar Gällmo. Eldonis la aŭtoro per lulu.com. 58 paĝoj gluitaj. ISBN ne indikita.