El mia vidpunkto

Demokratio tia kaj alia

Laŭ konata karakterizo, el ĉiuj ŝtatformoj demokratio estas la malplej malbona, do – se oni volas diri tion pozitive – la plej bona. Tio tamen ne signifas, ke ĉie kaj ĉiam ĝi funkcias glate, kiel montras multaj aktualaj ekzemploj. Ankaŭ demokratio ne estas, ne povas esti perfekta. Ne sufiĉas formala demokratia strukturo por garantii sanan evoluon, se mankas unu aŭ pluraj gravaj komponantoj.

Krizoj kaj kvereloj

Eĉ tradicie demokratajn ŝtatojn jen kaj jen trafas krizo, kies kaŭzo troviĝas en demokratio mem. Laste kun granda miro ni devis observi, kiel Belgio post normalaj parlamentaj elektoj dum monatoj restis sen registaro, ĉar la elektantoj voĉdonis tiel, ke la partioj havis grandajn problemojn, kunmeti koalicion kun klara plimulto da mandatoj.

Tia stranga rezulto lastatempe pli kaj pli ofte aperis post elektoj, ekzemple en Germanio, Aŭstrio kaj Italio. En Germanio kaj Aŭstrio voĉdonantoj devigis la du grandajn partiojn starigi komunan registaron. Oni povus atendi, ke en tia okazo estas facile regadi kaj rapide realigi urĝe necesajn reformojn, ĉar la plimulto en la leĝdona instanco (la parlamento) ebligas tion. Sed bedaŭrinde en ambaŭ landoj la grandaj partioj pli multe kverelas ol regadas. En Italio, kie oni kunmetis buntan koalicion el pluraj partioj kaj partietoj por malhelpi regadon de dekstruloj sub Silvio Berlusconi [berluskoni], la registaro disfalis pro ofte bagatelaj kvereloj inter la regantaj partioj.

Politikaj arlekenoj

Sur alia flanko estas ŝtatoj, en kiuj elektoj rezultigis klaran plimulton, ekzemple en Francio. Nicolas Sarkozy [nikolá sarkozí] venkis grandioze, sed la nova prezidanto unue produktis daŭre novajn ideojn, kiuj baldaŭ montriĝis sapvezikoj, poste pro elstarigo de siaj privataj eskapadoj iritadis ne nur francojn; estas malfacile, ne karakterizi lin arlekeno. Sed jen kaj jen funkcianta demokratio punas tiajn arlekenojn, kiel okazis al jam menciita Berlusconi kaj al naciistoj en Pollando, kiujn elektantoj forbalais el la registaro.

Regado kontraŭ la popolo

Alia demando estas, ĉu oni – en demokratio (= popolregado) – daŭre povas regi kontraŭ la volo de la popolo. Ŝajnas, ke jes. En Usono jam delonge ĉirkaŭ du trionoj de la civitanoj kontraŭas la Irak-militon, tamen prezidanto Bush [buŝ] obstine daŭrigas kaj defendas sian kruc-militiron bazitan sur drastaj mensogoj. Sed Bush ne plu povas kandidati por la posteno de prezidanto; sendube li kondutus alimaniere, se li devus batali por reelektiĝo. Restas la espero, ke civitanoj en Usono uzos sian potencon por korekti la politikan kurson.

Tiu korektebleco ja distingas demokration kompare al aliaj ŝtatformoj, precipe diktaturoj. Ni rigardu ekstotalismajn landojn en orienta Eŭropo. Multaj el ili enkondukis demokration kaj pluraj eĉ sukcesis membriĝi en Eŭropa Unio (EU), ĉar ili plenumis intertempe sufiĉe da demokratiaj kriterioj. Sed ne ĉiuj evoluas bone, tiel ke la EU-komisiono laste devis forte kritiki Bulgarion kaj Rumanion, ĉar tie lamas justico kaj ankoraŭ floras korupteco.

La plej granda el tiuj ekskomunismaj landoj, Rusio, ja formale enkondukis demokratiajn strukturojn, sed precipe sub prezidanto Vladimir Putin la regantoj forte reduktis la demokratiajn rajtojn. Plej draste tion oni faris pri amaskomunikiloj, kiujn intertempe preskaŭ komplete uzurpis Kremlo, tiel ke rusiaj civitanoj praktike aŭdas kaj legas nur propagandon. Sed demokratio sen libera ĵurnalismo estas kiel rivero sen akvo. Nur se civitanoj estas bone kaj objektive informataj, ili povas libere elekti. Krome en la sistemo „putinismo” la sekreta servo estas same potenca kiel dum stalinismo. Kiel iuj en tia situacio povas nomi Rusion demokratio, estas enigmo.

Bonŝance preskaŭ ĉiuj veraj demokratioj spite al iuj problemoj kaj krizoj funkcias bone; perfekte ili ne povas funkcii, ĉar homoj ne estas perfektaj. Sed kutime demokratio pli-malpli frue ĉiam solvas problemojn. Do restas la enkonduke citita karakterizo, ke ĝi el ĉiuj ŝtatformoj estas la malplej malbona. Se ĝi ne ekzistus, ni devus inventi demokration.