Ekonomio

NUTRAĴOJ

Manĝi estos pli koste

Dum jardekoj en Eŭropo kaj Usono estis produktataj tro multe da nutraĵoj. Malgraŭ la troo la prezoj ofte estis super la nivelo de la monda merkato, sed ili estis stabilaj kaj ne prenis tro grandan parton de familia buĝeto. Nun la stokegoj malaperis kaj la nutraĵprezoj rapide kreskis je pluraj, en triamondaj landoj eĉ je plurdekaj procentoj.

Eraroj finfine forigitaj

Kiam post la dua mondmilito ekestis la planoj por eŭropa ekonomia unuiĝo, unu el la celoj estis, post jarcento kun pluraj militoj kaj periodoj de malsato, garantii sufiĉan lokan produktadon de nutraĵoj. Tio iĝis samtempe la plej sukcesa kaj la plej kritikata realigo de la Eŭropa Unio (EU). La agrikulturo iĝis pli moderna kaj pli grandskala kaj pro la garantiitaj prezoj la agrikulturistoj havis stabilajn enspezojn. Por la konsumantoj neniam estis manko de manĝaĵoj, sed tiuj kiuj kapablis vojaĝi tamen miris, ĉar ekster Eŭropo viando aŭ lakto ofte kostis malpli. La garantiitaj prezoj instigis la agrikulturistojn produkti pli ol bezonate kaj la troo estis je granda kosto longdaŭre stokita aŭ kun grandaj subvencioj vendata en la monda merkato, kie la preznivelo estis ĝenerale multe malpli alta. Kritiko venis ne nur pro la altaj kostoj de la sistemo aŭ ĉar ĝi perturbis la internacian merkaton, sed ankaŭ ĉar la malpli efike laborantaj agrikulturistoj en evolulandoj ne plu eltenis la konkurencon de la subvenciataj – aŭ en periodoj de malsato eĉ senpagaj – importitaj varoj.

Kun multe da peno EU dum la pasinta jardeko sukcesis redukti la produktadon kaj forigi la stokojn. Krome, pro kelkaj skandaloj rilate al la kvalito kaj pro bestaj malsanoj, la prezoj falis (aŭ almenaŭ ne altiĝis) ĝis nivelo kiun la agrikulturistoj apenaŭ povis elteni. Tial ili ĝojis kiam antaŭ unu jaro ekestis kelkfoje manko de greno kaj lakto kaj la prezoj altiĝis.

Plurkialaj prezaltiĝoj

La malpli granda produktado en Eŭropo estas nur unu klarigo de la altiĝanta preznivelo de nutraĵoj. Samtempe okazas la senĉese ŝrumpanta agrikultura areo pro urbiĝo kaj industriiĝo, okazas la longdaŭraj internaj militoj, kiuj malhelpas produktadon en multaj landoj, estas malbonaj rikoltoj en iuj regionoj kaj fine kreskas en pluraj landoj la vivnivelo, unuavice en Ĉinio, kies loĝantoj postulas pli abundajn kaj pli kvalitajn manĝaĵojn.

Normale la restantaj stokoj kaj efika distribu-sistemo sufiĉus por (almenaŭ dum kelkaj jaroj) ekvilibrigi lokajn mankojn de nutraĵoj, sed nun estas plia faktoro: la biokarburaĵoj (MONATO, 2007/12). Laŭ strikta temposkemo en Usono kaj Eŭropo estu aldonata procentaĵo da biokarburaĵoj al la normalaj karburaĵoj por aŭtomobiloj. Tial la demando je plantoj por produkti biokarburaĵojn rapide kreskis kaj multaj agrikulturistoj komencis kultivi tiajn plantojn anstataŭ kutimajn manĝaĵojn. Kelkaj plantoj, kiuj taŭgas por ambaŭ celoj, kiel maizo, akiras pli interesajn prezojn en la merkato de biokarburaĵoj kaj sekve mankas en la nutraĵmerkato.

Ne tuj venos korekto

Dum antaŭ kelkaj jaroj neniu dubis pri la utilo de biokarburaĵoj, oni nun ĝenerale konsentas ke ili apenaŭ efikas kontraŭ la klimatŝanĝiĝo, ĉar ilia produktado postulas tro da energio. Foje la rendimento eĉ estas negativa. Jean Ziegler, konata kritikanto de la EU-politiko, meze de aprilo 2008 deklaris ke la produktado de biokarburaĵoj estas „krimo kontraŭ la homaro”, pro ĝia efiko je mondaj nutraĵprezoj. Laŭ Paul Collins de la universitato de Oxford, por plenigi benzinujon de granda aŭtomobilo per biokarburaĵoj estas bezonata kvanto da greno, per kiu afrika familio povas vivteni sin dum unu jaro. Tamen, la Eŭropa Komisiono ĝis nun rifuzas revizii sian starpunkton, kaj ankaŭ je landa nivelo la registaroj konfirmas la iamajn decidojn. Oni atendas tiel nomatan „duan generacion” de biokarburaĵoj kies produktado estus pli racia.

La sinteno de la Komisiono plian fojon konfuzas la civitanojn. En gazetaro kaj televido ili estas daŭre instigataj konsumi malpli da energio, foje per metodoj ridigaj aŭ nerealismaj. Samtempe, en apuda gazeta paĝo aŭ en sekva televida programo aŭ reklamo, sen iu kritika rimarko, oni montras al ili domegojn aŭ energivorajn aparatajn kvazaŭ ne ekzistus iu energi- aŭ klimat-problemo. Vane energikonsciaj homoj atendas simplajn intervenojn, kiel eŭropnivelan rapideclimigon je aŭtovojoj aŭ drasta malstimulo de aĉeto de malŝparemaj aŭtomobiloj. Tiaj registaraj decidoj povus tuj havigi realan malpliigon de la energikonsumo je pluraj procentoj. Energifakturoj (almenaŭ en Belgio) iĝis tiel komplikaj ke averaĝa konsumanto ne plu sukcesas eltrovi kiom kostas unu unuo de gaso aŭ elektro. Oni do ne miru ke la homoj laciĝas vidante kaj aŭdante la multajn „konsilojn”.

Kio okazu?

Urĝas serioze konsideri la argumentojn de fakuloj, kiuj asertas ke la nuna uzo de biokarburaĵoj pli malutilas ol utilas. Ankaŭ ĉesu la malamikaj rilatoj inter naturprotektantoj kaj agrikulturistoj, kiu nun foje havas surrealismajn efikojn. Oni ne plu rajtas ĉasi birdojn, sed kontraŭe toleru, ke ili amasiĝas kaj formanĝas rikoltojn. La agrikultura areo daŭre malgrandiĝas, ne nur pro industrio kaj domkonstruo, sed ankaŭ pro senĉesa pligrandigo de naturaj zonoj, neuzeblaj por iu ajn produktado. Tamen, bone mastrumata agrikulturo ankaŭ estas naturo. Ĝenerale, la registaroj havu koheran kaj kredindan politikon rilate al natura medio.

Ĉar la monda loĝantaro kaj ĝiaj postuloj je nutraĵoj pli rapide kreskos, ol la malgranda kvanto da riĉaj mondanoj povas kompensi konsumante malpli, nepre necesas altigi la produktadon de manĝaĵoj per novaj produktometodoj. Plej promesplenaj sed ankaŭ plej riskaj estas la transgenaj plantoj. Tiurilate eŭropaj registaroj estas multe pli prudentaj ol amerikaj.

Daŭre necesos internacia komerco kaj transporto de nutraĵoj, sed necesas pli bone reguligi ĝin por ke ne bankrotu la agrikulturistoj, kiuj devas labori en malfavoraj cirkonstancoj pro konkurenco de pli efikaj kaj malpli kostaj alilandaj produktoj, lasante sian landon sen propra produktado.

Spekulantoj malkovris la nutraĵmerkatojn

Pro la daŭranta tutmonda kreditkrizo kelkaj kutimaj investobjektoj de spekulantoj iĝis malpli allogaj. En la nutraĵmerkato jam ĉiam okazis multe da spekuladaj transakcioj, sed ili kutime estis farataj de fakuloj kaj ne nepre havis fiajn efikojn. Nun kelkajn nutraĵmerkatojn inundas eksteraj spekulantoj, kiuj per multe da mono esperas atingi rapidajn gajnojn. Ili kaŭzas grandegajn prezfluktuojn, supren kaj malsupren, kiuj ne tuj influas la kvanton de disponeblaj agrikulturaj produktoj, sed ege negative influas la fidon kaj la planadon de la produktantoj. Same kiel en financaj merkatoj, ankaŭ en nutraĵmerkatoj estas bezonataj reguloj por limigi la ekscesojn de la spekulado.