Moderna vivo

ESEO

Ĉu ŝtormo en tetaso aŭ en ambono?

De nia surloka korespondanto, vole-nevole troviĝante en la frontlinio.

Post la aŭtoro Salman Rushdie [raŝdi], post la dana karikaturisto, kiu bildigis la profeton Mahometon, post la nederlanda parlamentano kaj filmisto Geert Wilders, kaj Papo Benedikto, nun evidentiĝas, ke en Dendermondo en Belgio oni jam de 1685 insultas la profeton. La turka ĵurnalo, Yeniçag, en sia frontpaĝo, do alvokas al kontraŭago.

La afero tielas. En la ĉefpreĝejo de la malnova flandra urbo Dendermondo estas ambono, kaj la ambonan kuvon portas du anĝeloj. Fakte mi devus skribi anĝelinoj, ĉar laŭ la ĵurnalo temas pri virinaj anĝeloj. Mi devas konfesi, ke miaj okuloj ne plu estas kiaj antaŭ kvindek jaroj, kaj do mi ne povas malkovri atributojn, kiuj certigas la sekson de la bildigitoj. Verŝajne la ĵurnalisto agis laŭ la zamenhofa konvinko, ke io bela nepre estu ina.

Herezo

La anĝelinoj piedpremas iun viran (nepre, kun atributo, ĉar estas barbulo) homon, kun orientaspekta ĉapo kaj kun dika libro inter la manoj. Kiam mi ĉiĉeronis en la preĝejo, mi ĉiam klarigis, ke la homo estas Mahometo, kaj ke la anĝelinoj surtretas lin pro lia herezo. Tiel mi lernis de miaj antaŭuloj. Fakte la ambono estas granda, kaj belega, skulptaĵo.

Ĉu esti aŭ ne esti? Jen la demando! diris Ŝekspiro, sed Hamleto troviĝis antaŭ malpli grava historia konflikto. Nun specialistoj kaj politikistoj en Belgio kurbiĝadas kiel diablo en akvo benita, por pruvi siajn tezojn. Kontraŭislamanoj kompreneble vidas en la libro Koranon, eĉ se neniu teksto aludas tion. Aliflanke pacemuloj havas centojn da kialoj por esti certaj, ke nepre ne temas pri Mahometo, sed eventuale pri iu imamo aŭ iu muftio.

En la tempo de la skulptado de la ambono la islamaj turkoj estis la granda malamiko. En 1683 ili la duan fojon sieĝis Vienon, kaj Eŭropo tremis pro la islama danĝero. Laŭ specialistoj, kiuj studis la vestaĵojn kaj la ĉapon de la kuŝanto, la figuro povus esti persa.

Tabua libro

Tamen ankaŭ la danĝero de Lutero (mortis 1546), kaj de Kalvino (mortis 1564), ambaŭ ankaŭ grandaj libroamantoj, almenaŭ bibliamantoj, ne estis tiom longe for. Unu el tiuj povus esti la subulo, la subanĝelina. Ne forgesendas, ke kontraŭ ĉiu logiko, por katolikoj, la Biblio, kvankam sankta, estis granda tabuo.

Tiamaniere ambaŭ flankoj klopodas ĵeti oleon: iuj sur la ondojn por ilin trankviligi; aliaj sur fajron por plivigligi ĝin. Ekstremdekstruloj jam vizitis la preĝejon por admiri kaj laŭdi la skulptiston, Mattheus van Beveren. Estas nekredeble, kiel homoj perdas absolute ĉiun racian diskutkapablon kaj restas nur kun disputkapablo, kiam temas pri ideologiaj (interalie religiaj) temoj.

Nur Mattheus, jam delonge forpasinta, povus rakonti, kion aŭ kiun li intencis bildigi. Nu, kion ni facile povas imagi, nepre danĝeron aŭ malamikon de la sola unika vera kredo. Li lasis neniun skriban klarigon aŭ ĝi perdiĝis, sed mi supozas, ke neniam estis skriba klarigo. Ĉu oni do intence forgesas, ke ĉiuj tiaj bildoj estas fantaziaj?

Patrono

En la preĝejo estas belegaj pentraĵoj de David Tenier, restaĵoj de triptiko, kies ĉefa centra parto perdiĝis, kiuj prezentas la patronon kaj patroninon de la urbo, Sankta Hilduardo kaj Sankta Kristiana. Nu, ĉu vere ili tiel aspektis? Ili tielas simple pro volo kaj vorto de la pentristo, kiu ilin imagis.

Ankaŭ sur la turo de la urbodomo, kiel duopo inter la 16 statuetoj ornamantaj la fasadon, figuras Hilduardo kaj Kristiana. Tie ilia fizionomio estas alia. Kiu pravis? Neniu el ambaŭ, kompreneble. Nu, ĉu de Mahometo ekzistas pli fidindaj fotoj? Nu ja, nur la intenco gravas, sed ĉu pro malŝatata intenco oni rajtas mortigi kontraŭulon? Kaj mi tre dubas, ke la intenco de Mattheus vere estis insulti la profeton.

En la sama preĝejo troviĝas unika trezoro, romanika baptujo el la unua duono de la dekdua jarcento. Estas el kalkŝtono de Turnezo (Tournais). Skulptita sur ĝi estas la Lasta Vespermanĝo, kun naturfidindaj bildoj de la apostoloj kaj de Kristo, sed ankaŭ alia interesa bildo: temas pri duobla bildo.

Ŝlosiloj

Maldekstre estas Saŭlo, vestita en maŝkiraso, falinta sub sia ĉevalo, survoje al Damasko. Dekstre estas Sankta Petro, tute fidela laŭ aspekto, kun du ŝlosiloj (jam tiam oni kutimis zorgi rezervon) kaj la Sankta Seĝo ĉe la Pordegoj de la Ĉielo. Interese estas konstati, ke la ĉielo aspektas kiel araba kastelo. Ĉu tiu bildo ne povus servi kiel kontraŭpezo?

Ni ne povas legi la intencojn de la skulptisto kaj ni ne konas la intencojn de kritikantoj kaj defendantoj. Aŭtoro ofte sin kaŝas sub fremdaj bildoj kaj fremdaj tekstoj. La aŭtoro de tiu ĉi teksto ne deziris miksi sin en jes-aŭ-ne-diskuto pri Alaho kaj lia profeto.

Kredeble tamen li volis verki tekston larditan de tipe esperantaj esprimoj, por kontraŭbatali la ŝatatajn samideanojn, kiuj trovas, ke Esperanto estu ekzakta matematika ĉiopersimemklariga lingvo, sed kiuj senprobleme, uzas „trovi” en la senco de „opinii”, „pensi”. Homoj, en ĉiuj lingvoj, ofte uzas samajn vortojn por indiki tute malsamajn aferojn.