Medio

JARMILAJ EVOLUIGAJ CELOJ

Nekontentiga bilanco

En la jara raporto 2010 pri la Jarmilaj Evoluigaj Celoj (2000-2015), kiu estis prezentita en Vieno, oni notas, ke la klimatŝanĝiĝo kaj ekonomia krizo grave malfaciligis ĝian plenumon. Estas prezentitaj iuj sukcesoj, tamen oni mencias ankaŭ la kaŭzojn por la manko de kontentiga progreso.

Al la Jarmilaj Celoj apartenas ankaŭ la certigo de naturmedia daŭripovo, por kiu kiel indikilojn oni konsideras la senarbarigon, la ellasojn de karbona dioksido kaj konservon de biodiverseco.

Senarbarigo maltrankvilige alta

La tutmonda senarbarigo – ĉefe la transformiĝo de tropikaj arbaroj al agrikulturaj terenoj – malpliiĝas, tamen ĝia rolo restas signifa. Dum la lasta jardeko ĉirkaŭ 13 milionoj da hektaroj da arboj jare estis utiligataj por aliaj celoj aŭ neniigitaj pro naturkialoj kompare kun 16 milionoj da hektaroj jare dum la 90aj jaroj.

Ambiciaj programoj por estigo de novaj arbaroj en kelkaj ŝtatoj, kombinite kun natura plivastigo de arbaroj en aliaj regionoj, aldonas pli ol 7 milionojn da hektaroj jare. Rezulte de tio la neniigo de arbaraj areoj en la periodo 2000-2010 estis malpliigita ĝis 5,2 milionoj da hektaroj jare, dum en la periodo 1990-2000 ili malgrandiĝis je 8,3 milionoj da hektaroj jare.

En suda Ameriko kaj Afriko estas plej multaj neniigitaj arbaroj – sub 4 kaj respektive 3,4 milionoj da hektaroj jare en la periodo 2000-2010. Tamen en la evoluintaj regionoj kaj Aŭstralio okazas granda neniiĝo de arbaroj pro forta sekeco kaj incendioj post la jaro 2000. Azio, aliflanke, registras pliigon je 2,2 milionoj da hektaroj jare dum la lasta jardeko, ĉefe pro vastskalaj rearbarigaj programoj en Ĉinio, Barato kaj Vjetnamio. Tiuj tri ŝtatoj pligrandigas la arbarajn areojn je proksimume 4 milionoj da hektaroj jare dum la lastaj kvin jaroj. Tamen la rapida transformiĝo de arbaraj areoj al terenoj por aliaj celoj daŭras en multaj ŝtatoj en tiu regiono.

Decidiga reago urĝe bezonata

Dum 2007 la tutmondaj ellasoj de karbona dioksido kreskis denove, atingante 30 miliardojn da tunoj, do pliiĝo je 3,2 procentoj rilate al la antaŭa jaro. Tio prezentas pligrandiĝon je 35 procentoj rilate al la nivelo de 1990. Je persono la karbondioksidaj ellasoj estas plej altaj en la evoluintaj regionoj – proksimume ĉirkaŭ po 12 tunoj da karbona dioksido persone jare dum 2007, kompare kun po 3 tunoj averaĝe persone en la disvolviĝantaj kaj 0,9 tunoj en la sub-sahara Afriko (la plej malalta regiona valoro). Post 1990 la ellasoj malpliiĝis je pli ol 26 procentoj en la evoluintaj regionoj kaj je 11 procentoj en la disvolviĝantaj regionoj.

La atendataj donitaĵoj por 2008 eble montrus malgrandan ŝanĝon de la tendenco. La parto de kresko de la ellasoj de karbona dioksido en tutmonda skalo verŝajne iom malpliiĝis en 2008 kiel rezulto de la tutmonda financa krizo. Sed laŭ iuj prijuĝoj la malaltiĝo estos mallong-tempa. Oni prognozas, ke la tutmondaj ellasoj baldaŭ restarigos sian kreskon kaj la karbona dioksido superos la nivelon de 1990 je 65 procentoj ĝis 2020. Tiu kresko estas nehaltigebla kaj plu pligrandigas la riskon je profundaj kaj malfavoraj efikoj al la tutmonda klimato.

Celo ĝis 2010 maltrafita

Kvankam certa progreso en la konservado de biodiverseco estas atingita, tamen ties rompo daŭras obstine. Proksimume 17 000 specioj de plantoj kaj bestoj estas minacataj je malapero tutmonde.

Bazite sur kurantaj tendencoj, la malapero de specioj daŭros dum la tuta kuranta jarcento, kun kreskanta risko je dramecaj ŝanĝoj de ekologiaj sistemoj kaj malpliigo de profitoj por la socio.

Malgraŭ la kreskanta investado de monrimedoj en la planadon kaj agadon por la konservado de biodiverseco, pri la ĉefaj influfaktoroj de ĝia rompo – inkludantaj altajn partojn de konsumado, perdon de la habitato, invadantajn speciojn, poluon kaj klimatŝanĝiĝon – oni ĉiam ankoraŭ ne sufiĉe okupiĝas.