Scienco

RADIADO

Malsama aĝo, malsamaj riskoj

„Dozoj de joniga radiado, ricevitaj de infanoj kaj plenkreskuloj el sama fonto, povas havi malsamajn efikojn. Pro tio ili devas esti pritraktataj aparte, por ke oni prognozu pli precize la respektivan riskon”: jen la ĉefa punkto de la raporto Efikoj de la radiado sur la infanoj, kiun prezentis la informa servo de UN en Vieno. La raporton preparis la Scienca Komitato pri la Efikoj de Atoma Radiado ĉe Unuiĝintaj Nacioj (UNSCEAR). La raporto estis pretigita en la lastaj du jaroj.

„Pro anatomiaj kaj fiziologiaj diferencoj, la radiado havas malsamajn efikojn por la infanoj kompare kun plenkreskuloj”, deklaris d-ro Fred Mettler, prezidanto de la fakula grupo, pri la raporto de UNSCEAR. Li taksis la raporton kiel valoran rimedon por la internacia kaj la scienca komunumoj, ĉar la infanoj en epidemiologiaj esploroj ĝenerale estas pritraktataj kune kun plenkreskuloj, kaj detalaj esploroj pri la radia efiko por la infanoj entute mankas.

Infanaj histoj

La raporto aparte atentigas pri kelke da gravaj problemoj. Ekzemple, post certa dozo de radiado beboj estas en pli granda danĝero ol plenkreskuloj koncerne la evoluon de plur-specaj tumoroj. Tiu risko ĝenerale ne estas ĉiam strikte difinita, sed daŭras dum la tuta vivo. Entute la komitato esploris 23 kancertipojn en la raporto. Iuj el ili estas tre gravaj por la taksado de la radiaj konsekvencoj pro nukleaj akcidentoj kaj iuj medicinaj proceduroj. Oni konstatis, ke infanoj estas pli sentivaj ol plenkreskuloj rilate al la evoluo de proksimume 25 % de la tumortipoj, inkluzive de leŭkemio, tiroida, cerba kaj mama kancero. La risko pri radiado povas esti multe pli alta depende de la cirkonstancoj.

Aliflanke, ĉe proksimume 15 % de la kancertipoj, kiel la kancero de dika intesto, infanoj havas la saman radian sentivecon kiel plenkreskuloj. Kaj ĉe 10 % de la kancertipoj, kiuj lezas pulmojn, infanoj estas malpli sentivaj ol plenkreskuloj. La donitaĵoj ne sufiĉis por eltiri iajn konkludojn pri 20 % de la kancertipoj, kiuj trafas la ezofagon. Krome estas malkonvinka aŭ neekzistanta ligo inter radiado kaj risko en ajna aĝo ĉe 30 % de la kanceroj de prostato, rekta intesto, utero kaj Hodgkin-malsano.

Pri la histaj efikoj, kiuj povas okazi baldaŭ post tre altaj dozoj de radiado, la komitato konkludis, ke, kiel rimarkite ĉe kancerogenezo, estas iuj okazoj, en kiuj la radiaj efikoj por la infanoj prezentas pli altan riskon ol por plenkreskuloj (ekzemple koncerne la efikojn por cerbo, katarakto kaj tiroidaj tuberoj). Estas ankaŭ aliaj okazoj, kiam la risko ŝajnas esti la sama (ekzemple ĉe la nervoendokrina sistemo kaj la renoj), kaj estas fine aliaj okazoj, kiam la infanaj histoj estas pli rezistaj (pulmo, medolo kaj ovarioj). „Ne estas rekomendinde uzi la samajn ĝeneraligojn uzatajn por plenkreskuloj, pritraktante la riskojn kaj efikojn de surradiado en la infanaĝo”, deklaris d-ro Mettler. „La specifaĵoj de la radiado kaj la situacio ludas gravan rolon”, li aldonis.

Heredaj efikoj

La raporto konkludas, ke ne ekzistas heredaj efikoj por la infanoj pro surradiado de iliaj gepatroj, inkluzive la idojn de homoj, kiuj postvivis atom-bombadon ĉe infana aĝo. Tio indikas, ke la efikoj por la sano dependas de multaj fizikaj faktoroj. Ekzemple, infanoj kompare kun plenkreskuloj povas ricevi pli altajn dozojn de radioaktiva jodo en la medio pro la pli alta konsumado de lakto. Simile, je egala radiado, la dozoj en la internaj organoj de infanoj estas pli altaj ol tiuj de plenkreskuloj, ĉar beboj kaj infanoj prezentas malgrandajn diametrojn en la propra korpo, kaj iliaj organoj estas malpli protektataj de histoj. Krome, metabolo kaj fiziologio varias depende de la aĝo, kio tuŝas ankaŭ la koncentritecon de radionuklidoj en diversaj organoj, kaj tiumaniere la dozon en tiuj organoj post donita konsumado.