Scienco

ORNITOLOGIO

Ankaŭ marbirdoj sagacas

Homoj uzadis jam en la pratempoj diversajn ilojn memfaritajn por sia vivo. Inter bestoj, tamen, nur malgranda elcento de specioj povas fari ion similan. Laŭ plej freŝaj esploroj, al la grupo de bestoj kaj birdoj konscie uzantaj ilojn ni povas alkalkuli ankaŭ la atlantikan fraterkulon (science Fratercula arctica).

Kimrio

Sciencistoj rimarkis du konkretajn okazojn, en kiuj tiuj birdoj per sia beko kaptis branĉeton kaj skrapis per ĝi parton de sia korpo, kiun ili ne povis atingi per beko aŭ kruro. Laŭ lastatempa studo publikigita en Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (PNAS) (Aktoj de la Usona Nacia Akademio de Sciencoj), la atlantika fraterkulo estas la unua sovaĝa marbirdo, pri kiu oni scias, ke ĝi povas utiligi ilojn. Sciencistino Annette Fayet el la universitato de Oksfordo, la plej malnova universitato en la angle parolanta mondo, unuafoje rimarkis en 2014 fraterkulon skrapantan sin sur insulo apud la marbordo de Kimrio. La fraterkulo tamen ne estis tiam filmita nek fotita.

Iksodoj

Post kvar jaroj la sciencistino trovis denove similan konduton sur la islanda ne tre loĝata insulo Grímsey, kiu estas pli ol 1700 kilometrojn for de la loko de la unua observo. Ŝi filmis fraterkulon, kiu prenis branĉeton de sur la grundo per sia beko kaj skrapis sian bruston: do la sin-skrapado estas malkovrita en du diversaj populacioj. La sciencistoj supozas, ke la fraterkulo konscie volis eltiri iksodojn el sia korpo. Aliaj birdospecioj helpe de iloj havigas al si nur manĝaĵon. Pro tio la uzado de branĉeto por korpa prizorgado ŝajnas ĉi-foje nekutima kaj escepta.

Blazono

La atlantika fraterkulo (fojfoje nomata ankaŭ marpapago) estas inteligenta kaj socia birdo kun bela larĝa kaj triangula beko. Ĝi vivas en grandaj kolonioj, kaj ĝia nuntempa tutmonda populacio sumiĝas je ĉirkaŭ 7 milionoj da birdoj, kiuj povas vivi ĝis 22 jarojn. En la pasinteco oni abunde ĉasis fraterkulojn precipe pro ilia bongusta viando, sed ankaŭ iliaj ovoj estas nutroriĉaj. Ne mirinde do, ke atlantika fraterkulo estas ekzemple la oficiala birdo de la kanada provinco Novlando kaj Labradoro. Ankaŭ la norvega municipo Værøy en la distrikto Nordland havas atlantikan fraterkulon en sia blazono.

PNAS

PNAS estas unu el la plej citataj kaj gravaj multdisciplinaj sciencaj revuoj en la mondo, publikiganta pli ol 3200 esplor-artikolojn ĉiujare. Ĝi estas fondita en 1914 de la Usona Nacia Akademio de Sciencoj kaj amplekse kovras la biologiajn, fizikajn kaj sociajn sciencojn.

Pli da informoj, inkluzive filmon, haveblas anglalingve ĉe https://www.pnas.org/content/early/2019/12/24/1918060117.