Lingvo

AKTUALE

La angla ... sed kiu angla?

Neniu neas la fakton, ke la angla lingvo estas tutmonda. Ĝin parolas 1,5-2 miliardoj da homoj sur nia planedo. El tiu granda nombro ĉirkaŭ 400 milionoj estas denaskaj parolantoj. Tamen ĉu tiuj denaskuloj vere parolas la saman lingvon? Tute ne.

La plej malnova variaĵo de la angla estas la brita, parolata de ĉirkaŭ 60 milionoj da homoj. La ĉefa anglalingva komunumo estas, male, la usona kun ĉirkaŭ 225 milionoj da denaskaj parolantoj. Ni ne forgesu pri la parolantoj de kanada, irlanda, aŭstralia, sud-afrika, uganda kaj multaj aliaj geografiaj variaĵoj de la angla lingvo. Ili havas komunan bazon, sed fojfoje malsamas kaj en la prononco kaj en la uzo de vortoj. Oni devas aldoni al la nombro de denaskuloj pli ol 750 milionojn, por kiuj la angla estas dua lingvo. Ne endas neglekti la amason da homoj, kiuj uzas tiun lingvon regule por sia profesia agado. Tute klare, pro kio la brita organizaĵo BBC komparis la rolon de la angla en la moderna mondo kun la rolo de Esperanto ¹.

Akĉentoj

Se ni provas klasifiki la anglan lingvon laŭ la elparolmaniero kaj la uzo de iuj specifaj vortoj, evidentiĝas la granda vario ekzistanta eĉ en tiuj „lokaj” anglaj lingvoj. Ni povos paroli pri nord-novangla (bostona) akĉento de la usona angla, pri la suda (teksasa), pri la okcidenta (kalifornia), pri pluraj aliaj. Interese estas, ke en la urbo Ĉikago oni povas malsame prononci la nomon de sia urbo depende de la urba distrikto. En la nord-okcidenta parto de la urbo oni diras „Ŝi-ka-go” (ĉar ĝi plu estas loko kun plimulto de migrintoj el Irlando, Pollando kaj Italio), sed en la suda urboparto oni kutime diras „Ŝi-ko-go”. Plimulto de la kleraj usonanoj tamen parolas norman, tiel nomatan „ĝeneralan”, usonan anglan lingvon (General American English, GenAm).

Teknologia problemo

Lastatempe tia variado de regionaj dialektoj iĝis neatendita teknologia problemo. Temas pri la nuna populareco de diversaj voĉ-helpantaj iloj. Tiuj estas specialaj aparatoj aŭ aplikaĵoj, kiuj, uzante voĉ-rekonajn algoritmojn, povas helpi al siaj uzantoj aŭskulti iun radiostacion aŭ muzikon, ekscii pri vetero, telefoni al konato kaj havi plurajn aliajn funkciojn. La plej popularaj estas Alexa de Amazon, Siri de Apple kaj Google Home. Laŭ prognozoj, fine de la jaro 2021 pli ol 1,6 miliardoj da homoj uzos tiujn helpantojn. La kronvirusa pandemio nur rapidigis la popularecon de tiuj inteligentaj iloj.

Kaj tie ĉi aperis interesa problemo: niaj ŝatataj helpantoj povas diverse reagi al tio, kiel ni parolas kun ili. Alivorte, ilia reago dependas de tio, kiun usonan anglan lingvon oni parolas. La interreta gazeto GearHungry.com analizis, kiu usona angla akĉento pli kompreneblas por la voĉ-helpanta sistemo SmartHome (Lerta Hejmo). Evidentiĝis, ke la plej komprenata estas la ĝenerala usona angla (GenAm). Tiu rezulto estis atendata. Sekvas akĉentoj el la regiono de la urbo Sankta-Luiso kaj de novjorkanoj loĝantaj en Longa Insulo (angle Long Island). La tri plej malbone komprenataj akĉentoj estas la nord-okcidenta, tiu de alaskanoj kaj alia akĉento tipa en la ŝtato Majno. Onidire la helpanto ne ĉiam povas diveni, ĉu oni demandis pri „jogo” aŭ „jogurto”. Fine eblas substreki la favoran flankon de tiu esploro: la inteligentaj sistemoj „instruos” uzantojn zorgi pli pri sia parolmaniero.

1. https://www.bbc.com/news/magazine-12017753.